a cascarrulles , a costes, ancostes , a la esquena , a costelles ,a cuestas     a la volta // a la vegada / volta, voltes, barrang de les voltes a Beseit  a la vez / vuelta, vueltas     a palpó // a paupóns, paupontes a tientas       ab, amb catalá modern. En chapurriau: EN con     ababol, ruella, roella, ruelles, roelles amapola, amapolas     abadejo, abadejos – lo abadejo va callá (bacallá ) y no va di res mes abadejo , bacalao     abadía, abadíes, abad, abadesa abadía     abadiat (terreno de la abadía) abadiado     abáis, a baix, abaix abajo     abaixá, baixá bajar     abalansáben (se) – en cambi, a balansades es aná de costat a costat, per ejemple cuan vas gat abalanzaban (se)     abalot  (alborot )alboroto     abalotá , abalotás alborotar, alborotarse     abalotadores , abalotadós alborotador, alborotadora     abalotat , abalotats , abalotada , abalotades alborotado, alborotada     abalotéu alborotéis     aball (cap) abajo, hacia abajo     abán  - abán y crits  ! adelante (y gritos)     abanderat abanderado     abandoná abandonar     abandonabe abarca, calzado suela de goma     abandonabe, abandonáe abandonaba     abandonades abandonadas     abandonál abandonarlo     abandonat abandonado     abandonats, abandonades abandonados, abandonadas     abandone abandona     abandoném abandonemos     abandono abandono     abáns, avans, aváns antes     abansá, avansá avanzar     abansada, avansada avanzada     abansahí VS después demá antes de ayer VS pasado mañana     abánse, avánse avanza, avance     abaratá, baixá lo preu abaratar, bajar el precio     abarca , albarca , abarques , albarques abarca, calzado con suela de goma      abarcála, abarcál abarcarla, abarcarlo     abatimén abatimiento     abatix (abatí, abatíx) abate (abatir)     abatollá , pegá en una batolla  a les llegums, olives, ameles, anous, etc varear con una batolla     abátre, abatre, tira an terra, fé caure, tombá abatir     abatussá, esbatussá pegar, golpear     abatut, abatuda, abatuts, abatudes abatido, abatida     abaubádamen, de baubo  bobamente     abella  , abellesabeja, abejas     abellá , abellás  - A Beseit lo de rampí, garsía, etcabejar, abejares, donde se tienen las colmenas para hacer miel     abellé , lo que cuide abelles per a fé melhttp://saboresconarte.com/miel/35-el-apicultor-miel-de-mil-flores-1-kg.html apicultor     abellerol, abellerols, m  erops apiaster abejarruco, abejarrucos. El abejaruco europeo o abejaruco común (Merops apiaster ) es una especie de ave  coraciforme de la familia Meropidae  que vive en Eurasia y África.     abentá - aventá lo carro  pel pedregal - aviá, tirá aventar, aviar, tirar     abeurá, abeurás – abeuro, abeures, abeure, abeurém o abeurám, abeuréu o abeuráu, abéuren, cuan se abeurabe un macho , se li díe poma, po-ma y atres coses segóns lo puesto per a marcáli lo ritmo y que no beguere massa abrevar, abrevarse     abeuradó, abeuradós abrevadero, abrevaderos     abeuráls (als machos), abeuráles (a les mules) abrevarlos, abrevarlas     abeurás abrazos     ablaníe ablandaba, golpeaba     ablaníla ablandarla, golpearla     ablanít abren     abocá – abocá les ameles del cabás al sac, ensacá verter, vaciar un recipiente en otro, ensacar      aboco abres     abofetejo, abufetejo, abufetecho, abofetecho (bufetada ) abofeteo (bofetada, bofetón)     abogat abrevadero     abogat, abogats, abogada, abogades – Vols vore al abogat ? Quin abogat ? Lo que porto aquí penjat !  abogado, abogados, abogada, abogadas – Quieres ver al abogado ? Qué abogado ? El que llevo aquí colgado !     abogot zángano     abogot , zángano abrevarlos     aboñá, fé un boñ al coche abollar , bollo, bulto en un coche producido por un golpe -https://m.forocoches.com/foro/showthread.php?t=4647040 Tampoco puedo saber quien fue para soltarle dos ostias a menos que me ponga de noche a buscar coche por coche a ver quien ha sido.     aboñat, que té un boñ abultado     abono abrir, abierto, abierta     abono, abonos abono, abonos     aboque (abocá) vierte     abordáen o abordaben abrirse de piernas, despatarrarse     abordála, abordál abordarla, abordarlo, abordarle     aborto, abortos abrírsele     abotonáe o abotonabe (botó) abotonaba     abrás, abrassos abrazo, abrazos     abrasá (brasa, brases) abrasar, brasa, brasas     abrasá (foc, brasa), abrasat, abrasada, chamuscá, chamuscat, chamuscada (vore torrá ) abrasar     abrasadó, abrasadora, abrasadós, abrasadores abrasador     abrassá abubilla     abrassá – de bras, brás, abrás abrazar     abrassá (foc) abuelitas, viejitas     abrassaba abrazaba     abrassabe abrazaba     abrassál abrazarlo, abrazarle     abrassála abrazarla     abrassám abrazarme     abrássam ! abrázame !     abrassán (g) abrazando     abrassánla abrazándola     abrassánlo abrazándolo     abrassáre abrazara o abrazase     abrassaré abrazaré     abrassat abrazado     abrassátos abrazaros     abrassats abrazados     abrasse abraza     abrassen abrazan     abrassen abrazan     abrasso abrazo (yo)     abrassos abrazos     abrassos – que tú abrassos, abrássos Abrazos – que tú abraces     ábre, álbre, árbre, ábre vell y trasplantat, antes mort que arrailat Árbol – árbol viejo y trasplantado, antes muerto que arraigado     abrecoc  , abrecoqué , albercoc , albercoqué , abrecocs , albercocs , albercoqués , abrecoqués  , alberge albaricoque , albaricoques , albaricoquero  - Prunus  armeniaca , llamado comúnmente damasco , albaricoque, albergero  o chabacano , es un árbol frutal originario de China (donde fue hallada la variedad originaria silvestre), Turquía, Irán, Armenia , Azerbaiyán y Siria.https://es.wikipedia.org/wiki/Prunus_armeniaca     abrecoqué , albercoqué albaricoquero  (árbol)    abret, abrets arbolito, arbolitos     abreviat abreviado     abreviatura abreviatura     abrigadets, abrigadetes abrigaditos, abrigaditas     abrigat, abrigada abrigado, abrigada     abrillantadó abrillantador     abrillanten abrillantan     absóldrel absolverlo     absóldrels absolverlos     absolt, absolta absuelto, absuelta     absolusió, absolusións absolución, absoluciones     absolut, absoluta, absoluts, absolutes absoluto, absoluta     absolutamén absolutamente     abstémia, abstémio (com mon cusí Artemio ), abstémios, abstémies abstemio, abstemia     abstenénme, abstenínme absteniéndome     abstíndre, abstíndres abstenerse, abstenir     absting (me) yo me abstengo     abstracsió abstracción     abstracte, abstracta, abstractes abstracto, abstractos, abstracta, abstractas     abstraíe abstraía     absurd, absurt absurdo     absurda absurda     abultáe o abultabe abultaba     abultat abultado     abundabe, abundáe abundaba     abundáen o abundaben abundaban     abundán abundante, abundando     abundáns, abundantes abundantes     abundánsia abundancia     abundantíssim abundantísimo     abundantíssima abundantísima     abunden abundan     aburrí, aburrís (v) aburrir, aburrirse     aburría aburría     aburríe aburría (él)     aburrimén aburrimiento     aburriren o aburriguéren aburrieran     aburriríen aburrirían     aburrisque, aburrixque aburra     aburrísses, aburríxes aburres     aburrit, aburrida aburrido, aburrida     aburríu – vatros tos aburríu – aixó ña per a aburríu pa tota la vida aburrís, aburrirlo     aburrixco aburro     abusá acequia     abusáe, abusabe abusaba     abusáen, abusaben abusaban     abusat, abusada abusado, abusada     abusius, abusives abusivo, abusiva     abussón, abussóns, abussona, abussones abusón, abusones     acabá, acabo, acabes, acabe, acabém, acabéu, acáben, - acabat, acabada acabar     acababa acababa     acababe (ell, ella) acababa (él)     acabábem acabábamos     acabada, acabat acabado, acabada     acabades acabadas     acabáe o acababe acababa (él)     acabáen o acababen acababan     acabán (g) acabando     acabaré, acabarás, acabará, acabarém, acabaréu, acabarán, futuro del verbo acabá, acabás acabar, futuro     acabarém acabaremos     acabáren acabaran o acabasen     acabaría, acabaríes, acabaríe, acabaríem, acabaríeu, acabaríen (condissional verbo acabá o acabás) acabaría     acabás acabarse     acabat, acabada, acabats, acabades acabado, acabada     acabém, acabám acabamos     acabósse (lo) el acabose  (el se acabó )    acachá, acachás – yo me acacho, acaches, acache, acachém o acachám, acachéu o acacháu, acáchen – cacho, cachet, cachotet, cacheta, cacha, cachoteta agacharse, agachar     acachadets, acachadetes agachaditos, agachaditas     acacháen o acachaben agachaban     acachats, acachades, acachat, acachada agachados, agachadas     académiques, académic académico, académicos     acalentát, acalentat acalentado     acaloradamén acaloradamente     acaloránse acalorándose     acalorat, acalorada acalorado, acalorada     acampá acampar     acampaben o acampáen acampaban     acampás una cría, un chiquet ressién naixcut, - A Beseit, un chiquet va náixe mol arguelladet y minudet y son pare va di, no acampará, fotéulo al riu. Después de va fé mol gros y majo. No diré quí es, pero a la casa ña un 1900 grabat a la pedra , lo añ de naiximén de mon yayo Tomás . sobrevivir una cría recién nacida. En Beceite un niño nació muy pequeño y “arguellau”, su padre dijo “no acampará”, tiradlo al río, pero después se hizo muy gordo y majo. No diré quién es, pero en la casa hay un 1900 grabado en la piedra, el año de nacimiento de mi abuelo Tomás.     acantalejá , acantalechá  (cantal ) – lapidá , codolejá apedrear , lapidar     acantilat, acantilats, no ne tením cap al terreno chapurriau. acantilado     acarissiá acariciar     acarissiá – acaríssio, acaríssies, acaríssie, acarissiém, acarissiéu, acaríssien – acarissiaría – acarissiára – acarissiaré – acarissiat, acarissiada – caríssies, caríssia acariciar     acarissiáben acariciaban     acarissiadós , acarissiadores acariciadores, acariciadoras     acarissiáe, acarissiabe acariciaba     acarissiál, acarissiála acariciarlo, acariciarla     acarissián (g) acariciando     acaríssie acaricia     acaríssios (que tú) acaricies     acás – si acás – auncás acaso, si acaso     acassá  (perseguí )  - yo te acasso, tú me acasses, ell mos acasse, acassém o acassám, acasséu o acassáu, acássen – acassámos – acassat, acassada – acassaría – si yo te acassára – acassaréperseguir     acassadós , acassadores perseguidores , perseguidoras     acassámos perseguirnos     acassán  (g)persiguiendo     acassánme persiguiéndome     acassat , acassada perseguido     acassáts , acassats , acassades perseguidos , perseguidas     acatánse (acatá), acatánsen dándose cuenta     acataríe se daría cuenta     acataríen se darían cuenta     acataríeu os daríais cuenta     acatássen (v) darse cuenta     acatat – men hay acatat de que lo coche pert oli Me he dado cuenta de que el coche pierde aceite     acento, acentos al parlá una llengua, acento de una paraula (tilde, tildes es la forma gráfica del acento) acento, acentos, tilde, tildes     ací, açí , aquí, astí  (Litera  y mes amún) aquí     aclamáe o aclamabe aclamaba     aclamán (g) aclamando     aclaperáen o aclaperaben – de clapé (mún) amontonaban     aclarí , aclarís, despejás (lo cap) – yo me aclarixco o aclarixgo, aclaríxes, aclaríx, aclarím , aclaríu, aclaríxen – si aclarigueres los préssecs te se faríen mes majos, grossos – aclariría – aclarit, aclarida aclarar, aclararse, despejar, despejarse     aclariguéu aclaréis     aclarínse aclarándose     aclarirá aclarará     aclarisque (ell, ella) aclare     aclaríu aclaráis     aclaríx – se aclaríx lo sel – ell no se aclaríx aclara – se despeja el cielo – él no se aclara     aclarixco acreditativo, acreditativos     aclarixco aclaro     aclocada  (gallina ponedora ), acllocada , aclocat , acllocat , allocada  - vore nial gallina clueca, preparada para poner huevos     aclofat, aclofats, aclofada, aclofades (al sofá) tumbado en el sofá     acollonán, acollonáns acojonante, acojonantes     acollonat, acollonit, acollonada (ella), acollonida (ella) acojonado, acojonada     acometénlo acometiéndole     acométre acometer     acometut, acometuda  acometido, acometida     acomodades acomodadas     acomodánla acomodándola     acomodassió, acomodo acomodación, acomodo     acomodats, acomodades acomodados, acomodadas     acomódon (ells, elles) acomoden     acompañá acompañar     acompañabe acompañaba     acompañaben acompañaban     acompañada acompañat     acompañada, acompañades acompañada, acompañadas     acompañáe o acompañabe acompañaba     acompañál acompañarlo     acompáñal ! acompáñale ! acompáñalo     acompañála acompañarla     acompañáles acompañarlas     acompañám acompañarme     acompañamén acompañamiento     acompañán (g) + lo que acompañe – acompañáns acompañante, acompañante, acompañando     acompañánla acompañándola     acompañánles acompañándolas     acompañánlo acompañándolo     acompañánlos acompañándolos     acompañáns acompañantes     acompañáns acompañantes     acompañárem acompañáramos     acompañarém acompañaremos     acompañaréu acompañaréis     acompañaríe acompañaría     acompañaríen acompañarían     acompañat acompañado     acompañátos acompañaros     acompañats, acompañades acompañados, acompañadas     acompañe acompañaba     acompaño acompaño     acomparán (g) comparán comparando     acompassada acompasada     acompassat acompasado     acondissionada acondicionada     acondissionat acondicionado     aconsejable admitían     aconsellá, doná consell , consells – aconsello, aconselles, aconselle, aconsellém o aconsellám, aconselléu o aconselláu, aconséllen – aconsellaría – aconsellára – aconsellat, aconsellada – aconsellaré aconsejar     aconsellada aconsejada     aconselláe o aconsellabe aconsejaba     aconsellará aconsejará     aconsellás aconsejarse     aconsellat aconsejado     aconselle aconseja     aconsello aconsejo     acontentat  , acontentada – fart de minjáacontentado, acontentada – harto, haíto     acontessiméns acontecimientos     aconvido (tos) - convido  convido (os)     acoquinaben – acoquiná, acobardá, intimidá, assustá, amilaná, amedrentá, atemorisá, acogotá, achicá acoquinar - acoquinaban – acobardar, intimidar, asustar, amilanar, amedrentar, atemorizar, acogotar, achicar - achantar - achantarse - achicarse - acobardarse - acogotar - acojonar - acollonar - arredrar - arredrarse - atemorizar - atemorizarse - aterrar - descorazonar – descorazonarse     acorassada (Brunete , barco), acorassat, que té corassa acorazada, acorazado Brunete     acordá, acordo, acordes, acorde, acordém, acordéu, acórden – acordat, acordada – enrecordá, enrecordássen, yo men enrecordo, tú ten enrecordes, etc acordar     acordalá , ficá una corda  a la curdiola acordalar , poner una cuerda  en la polea    acordat acordado     acorde, acordes – estic de acuerdo – estic d´acord – acordá – acordat, acordada acorde     acorpórea, forma sense cos acorpórea, forma sin cuerpo     acossánme acosándome     acostumá (acostumbrá) – (me) acostumbro, acostumbres, acostumbre, acostumbrém o acostumbrám, acostumbréu o acostumbráu, acostúmbren – acostumbrán (g) – acostumbrara, acostumbrares, acostumbrare, acostumbrárem, acostumbráreu, acostumbráren – costúm, costúms acostumbrar     acostúmbrá (que yo me) que yo me acostumbre     acostumbrabe acostumbraba     acostumbrades acostumbradas     acostumbráen o acostumbraben acostumbraban     acostumbrála acostumbrarla     acostumbrán acostumbrando     acostumbrat acostumbrado     acostumbrats acostumbrados     acostumbre acostumbra     acostumbréu acostumbráis     acostumbron (ells se) acostumbren     acotat, acotats, en cota acotado, con cota     acotolá  -  yo acotolo, acotoles, acotole, acotolám o acotolém, acotoláu o acotoléu, acotólen, ya u ham acotolat tot. - acotóla an este chiquet, que se quedo COTO (quieto), cotet.agotar – hacer que alguien se esté quieto - acotolar (RAE)  -  tr.   Ar.   Aniquilar ,  acabar   con   algo ,  especialmente   con   los   animales   o   frutos   de   la   tierra .     acre, acres, medida de terreno acre, acres     acreditá acreditar     acreditat acreditado     acreditatiu, acreditatius (sertificat de nivell mijà de valencià) acreditativo, acreditativos     acreditátos acreditaros     acsedí acceder     acsedíx accede         acsés, acsésos, accesos acceso, accesos     acsidén, acsidéns accidente, accidentes     acsidental accidental     acsió, acsións, acsioneta, acsionetes acción, acciones     acsiomo, ecce homo, persona mal farjada, bruta, dixat - Imache : ECCE HOMO de Borja, Saragossa ecce homo, persona mal vestida, dejada, https://www.heraldo.es/noticias/ocio-cultura/2018/02/06/el-eccehomo-borja-prepara-llegada-del-visitante-200-000-1223144-1361024.html      acsioná accionar     acsionats accionados     acsiono acciono     acsións acciones     acte, actes (sala o salón de actes) acto, actos     actitut – eixa es la actitut ! actituts actitud, actitudes     actiu, actius, activa, actives activo, activa, activos, activas     actividat actividad     actó , actós , actriu , actrius , actrís, actrísesactor, actriz, actores, actrices     actuá , actúo, actúes, actúe, actuém o actuám, actuéu o actuáu, actúen – actuát, actuada, actuassió – actuaría – actuára – actuaré – per ejemple, fem riure (o no)  a Valderrobres.actuar     actuaben actuaban     actuáe o actuabe actuaba     actual, actuals actual, actuales     actualisá actualizar     actualisán (g) actualizando     actualmén, avui en día, a día de avui actualmente, hoy en día, a día de hoy     actuassió actuación     actuát (p) actuado     actúe actúa     actúo actúo     acudí acudir     acudíe acudía     acudíen acudían     acudiguérem acudiéramos     acudiguéreu acudiéseis, acudiérais     acudím acudimos     acudín (g) acudiendo     acudirém acudiremos     acudiren, acudiguéren acudieran, acudiesen     acudíssen, acudíxen acuden     acudit, acudida – en catalá acudit es chiste  acudido, acudida – acudit en catalán, chiste     acudíx acude     acudixco acudo     acudíxen acuden     acudixquen acudan     acuerdo , estar de acuerdo, acuerdos acuerdo, acuerdos     acullidó acogedor     acumuláe o acumulabe acumulaba     acumulánse acumulándose     acunál, acunála acunarlo, acunarla     acurrucá – enroná a La Litera ? (ficá a un chiquet a la faldeta), acurrucás – me acurruco, acurruques, acurruque, acurruquém o acurrucám, acurruquéu o acurrucáu, acurrúquen – acurrucat, acurrucada, acurrucats, acurrucades acurrucar     acurrucadet, acurrucadeta acurrucadito, acurrucadita     acurruquéu acurruquéis     acursá, acursás – fé algo mes curt – acurso, acurses, acurse, acursém o acursám, acurséu o acursáu, acúrsen – acursán (g) – acursat, acursada – acursaría, acursaríes, acursaríe, acursaríem, acursaríeu, acursaríen hacer corto, acortar     acusál acusarlo     acusán acusando     acusassió acusación     acusat acusado     acusém, acusám acusamos     achicá (aigua) achicar (agua)     achinollat , aginollat  (vore ginoll )de rodillas     achopás, chopás , fótres chop , chopet , amerás, calás de aigua mojarse, calarse     achuda, ajuda ayuda     achudaben, achudáen, ajudáen, ajudaben ayudaban     achudáe  o achudabe ayudaban     achúdal – achudál Ayúdale !     achudála, ajudála ayudarla     achúdala, ajúdala ! ajúdala     achudáli, ajudáli ayudarle     achudals, ajudals ayudarles     achúdam ayúdame     achudám, ajudám ayudarme     achúdamos ! ajúdamos ayúdanos     achudámos, ajudámos ayudarnos     achudán, ajudán (g) ayudando     achudánla, ajudánla ayudándola     achudánli, ajudánli ayudándole     achudáns, ajudáns ayudantes     achudantes, ajudantes ayudantas     achudará, ajudará ayudará     achudarán, ajudarán ayudarán     achudarás, ajudarás ayudarás     achudaré, ajudaré ayudaré     achudarém, ajudarém ayudaremos     achudáres , ajudáres (que tú)ayudaras (que tú)     achudat, ajudat ayudado     achude, ajude (ell) ayuda (él)     achudém, ajudém ayudamos     achúden, ajúden ayudan     achúdes, ajudes ayudas     achudo, ajudo ayudo     achuní , chuní , juñí , ajuntá , juntá unir     achuntada , ajuntada juntada     achuntamén , ajuntamén  , casa de la vila , casa del consistori , consistorial , achuntaméns ayuntamiento     achuntat , ajuntatajuntado     adaptá adaptar     adaptánla adaptándola     adaptás adaptarse     adapte adapta     adecuadamen adecuadamente     adecuades adecuadas     adecuassió, adecuasió adecuación     adecuat, adecuats, adecuada, adecuades adecuado, adecuados, adecuada, adecuadas     adelán, adeláns adelanto, adelantos     adelantá adelantar     adelantabe, adelantáe adelantaba     adelantán (g) adelantando     adelantánme adelantándome     adelantánseli adelantándosele     adelantárem adelantáramos     adelantarém adelantaremos     adelantaríeu adelantaríais     adelantat adelantado     adelantats adelantados     ademán, ademáns, gesto, gestos ademán, gesto     ademés además     adentrá, se va – adentrás adentrar, adentrarse     adependrá aprenderá     adepéndre, adepréng o adeprénc, adepréns, adeprén, adepreném, adeprenéu, adeprénen – adeprés, adepresa – adependría – si yo adeprenguéra – adependré aprender     adepéndrel – vols adepéndre chapurriau  ? Natros tel amostrém , no es difíssil adepéndrel. aprenderlo     adepéndreles aprenderlas     adepéndren (no podrás adepéndren may) aprender, no podrás aprender(lo) nunca     adepéndreu aprenderlo     adependría (yo) aprendería (yo)     adependríe aprendería (él)     adependríen aprenderían     adeprén aprende     adeprénen aprenden     adeprenénu aprendiéndolo     adepreng aprendo     adeprenga, cuan yo adeprenga física cuántica, los sapos criarán pel.  cuando yo aprenda física cuántica, los sapos criarán pelo.     adeprenguere aprendiera, aprendiese     adeprengues aprendas     adepreníe aprendía     adeprés, adepresa aprendido, aprendida     adepreses aprendidas     adés, ara fa poc hace poco rato     adhesiu, adhesius, adhesiva, adhesives adhesivo, adhesivos, adhesiva, adhesivas     adiós, adéu adiós     adissional adicional     adiviná (ensertá), adivinás – si la enserto la endivino  – adivino, adivines, adivine, adiviném o adivinám, adivinéu o adivináu, adivínen – adivinaría – adivinára – adivinaré – adivinat, adivinada adivinar     adivinabe adivinaba     adivinán (g) adivinando     adivinánu adivinándolo     adjectiu, adjectius, adj. adjetivo, adjetivos     admétre (vore admití) – aixó no se pot admétre, admití admitir, esto no se puede admitir     administrá, administro, administres,administre, administrém o administrám, administréu o administráu, adminístren – administrat, administrada, administrassió Administrar – ministro, ministra     administrabe administraba     administradó, administradora administrador, administradora     administrassió administración     admirá, admirás admirar, admirarse     admirabe admiraba     admiraben, admiráen admiraban     admirablemen admirablemente     admirassió, admirasió, admirassións admiración, admiraciones     admirat, admirada, admirats, admirades admirado, admirada, admirados, admiradas     admití, admitixgo o admitixco, admitíxes, admitíx, admitím, admitíu, admitíxen – admitida, admitit, admisió – admitiría – admitiguera o admitíra – admitiré admitir     admití, admitixgo, admitíxes, admitíx, admitím, admitíu, admitíxen – admitida, admitit, admisió admitir     admitíe admitía     admitíen admitían     admitiguére admitiera, admitiese     admitiguéren admitieran, admitiesen     admitím admitimos     admitíren , admitiguéren admitieran, admitiesen     admitís admitirse     admitit admitido     admitits admitidos     admitíu – admétre - aixó no podém admitíu – aixó no se pot admití admitirlo     admitíx admite     admitixco o admitixgo admito     admonissió , admonissións, avís, avísos, amonestassió, reproche, recriminassió, reprimenda, reconvensió, regañina, filípica, sermó admoniciones, admonición, aviso, amonestación, reproche, recriminación, reprimenda, reconvención, regaño, regañina, filípica, sermón     adobá, ficá en adobo, salsa, aliño, condimén, espéssia, espéssies, conserva, salmuera adobar, poner en adobo, salsa, aliño, aderezo, condimento, especia, conserva, salazón     adobaréu adobaréis     adopsió adopción     adoptá adoptar     adoptán (g) adoptando     adoptat, adoptada adoptado, adoptada     adopto adopto     adorable, adorables adorable, adorables     adorál adorarlo     adorassió (de los tres reys magos, y qué majos que eren) adoración (de los tres reyes magos, y qué majos que eran)     adorm (se, s´adorm) se duerme     adormí , adormís  - yo me adórmigo, tú te adorms, adorm, adormím, adormíu, adórmen – adormiguéra – adormiría – adormit, adormida – adormiré – vore dormí, se conjugue igualdormirse     adormida, adormit, adormides, adormits dormido, dormida, dormidos, dormidas     adormíen (se) se dormían     adórmigo duermo     adormiguere durmiera, durmiese     adormilat, adormilats, adormilada, adormilades, adormiscat, adormiscada adormilado, adormilados, adormilada, adormiladas     adormím dormirme     adormits dormidos     adormíx (se) se duerme     adorná adornar     adornaben adornaban     adornades, adornats adornadas, adornados     adornadíssima adornadísima     adornadíssimes adornadísimas     adornál adornarlo     adornánles adornándolas     adornat, adornada adornado, adornada     adornats, adornades adornados, adornadas     adosada, adossada, una casa pegada a un atra adosada, una casa pegada a otra     adosats, adossats (chalets) adosado, adosados, chalets     adotsenat , adotsenats , adotsenada, adotsenades, vulgar, comú, corrén, trivial, ramplón, sáfio, mediocre, ordinari, chabacano, charro, plebeyoadocenado , vulgar, común, corriente, trivial, ramplón, zafio, mediocre, ordinario, chabacano, charro, plebeyo    adquirí, adquirixgo, adquirixes, adquiríx, adquirím, adquiríu, adquiríxen – adquissisió, adquirit, adquirida – adquiriría – adquiriguera – adquiriré adquirir     adquirit, adquirida adquirido, adquirida     adquirixquen adquieran     adquissisió adquisición     adressá, adressás – ficá algo recte (al dret) – aná cap an algún puesto – adressat, adressada – agarrá una adressera, atajo, camí mes recte Enderezar, poner algo recto – dirigirse hacia – atajar, coger un atajo     adressála enderezarla     adressánse dirigiéndose, enderezándose     adressera, adresseres, dressera, dresseres (atajo) – vore adressá – acursá lo camí agarrán una adressera atajo, atajos     adulá, afalagá, lissonjeá, alabá, agassajá, loá, exaltá, camelá, requebrá, piropejá, doná coba, fé la pilota, adular, halagar, lisonjear, alabar, agasajar, loar, exaltar, camelar, incensar, embelecar, requebrar, piropear, dar coba, hacer la pelota      adulades, adulat, adulats aduladas, adulados     adulteri, adúltero, adúltera – dos adults han cometut adulteri. adulterio, adúltero, adúltera     adulto, adulta, adultos (escola de adultos), adultes adulto, adulta, adultos (escuela de adultos), adultas     adverbio, adverbios adverbio, adverbios     adversidat adversidad     advertánsia , adverténsia, advertimén, advertiméns, avís, observassió, consell, exhortassió, indicassió, insinuassió, sugerénsia, amenassa, admonissió, prevensió, informassió, opinió, apersibimén, sermón, aclarassió, nota, explicassió, prefassi, prólogoadvertencia, aviso, observación, consejo, exhortación, indicación, insinuación, sugerencia, amenaza, admonición, prevención, información, opinión, apercibimiento, sermón, aclaración, nota, explicación, prefacio, prólogo     advertí, advertixgo o advertixco, advertíxes, advertíx, advertím, advertíu, advertíxen – advertit, advertida, adverténsia – advertín – advertínli advertir     advertiguere advirtiera, advirtiese     advertit, advertida advertido, advertida     advertíu advertirlo     aerossol aerosol     afabilidat afabilidad     afabilíssima, mol afable afabilísima     afable afable, cordial, amable, cortés, afectuoso, cariñoso, simpático, acogedor, tierno, dulce, sencillo, llano, franco, abordable, bondadoso, apacible, gracioso, ameno, gentil, amistoso, afectivo, cálido, benévolo, benigno, condescendiente, sociable, familiar, humano, expresivo, efusivo, jovial, campechano, urbano, atento, obsequioso     afablemen afablemente     afaenat, que té faena (atrafegat) afaenado , ocupado, con mucho trabajo    afaito, afeito (yo me) afeito     afalagamén, afalagaméns halagos     afalague halaga     afalagues halagas     afamat, afamada afamado, afamada     afán, afáns afán, afanes     afanéutos,  afanáutosdaros prisa     afanós , afanosa, afanosos, afanoses, aufanós, aufanosa que tiene afán     afavorí – aixó te afavorix, - fé un favor an algú  - afavoríe, afavoríen, afavoríl, afavorit, afavorida, afavorixen favorecer     afectá, afecto, afectes, afecte, afectém o afectám, afectéu o afectáu, afécten – afecsió, afectat, afectada afectar     afectades afectadas     afectassió afectación     afecte afecto     afectiu afectivo     afectuós, afectuosa afectuoso, afectuosa     afectuosamen afectuosamente     afectuoses afectuosas     afectuossíssima, mol afectuosa afectuosísima     afechí , afegí  – afegixco , afegíxes , afegíx , afegím , afegíu , afegíxen  – afechíe  – afechirém  – afechís  – afechísquen  – afechit , afechida añadir     afegix añade     afegixco añado     afegixque añada (él)     afegixques añadas (tú)     afeitá – afeitás – rapá lo cap, rapás lo cap - afeitat, afeitada – yo me afeito, afeites, afeite, afeitém o afeitám, afeitéu o afeitáu, aféiten – afeitaría – afeitára – te afeitaré t´afaitaré afeitar, afeitarse     afeitám afeitarme     afeitán (g) afeitando     afeitat, afeitada afeitado, afeitada     afeite – de afeitá  -  cosmétic , maquillaje , potingue , pintura , crema , colorete , carmín , rimmel , polvos , tinte  afeita – afeite : aderezo , adorno , embellecimiento , cosmético , maquillaje, potingue, pintura, crema, colorete, carmín, rimmel, polvos, tinte     afiladó , afiladoraafilador , afiladora, la moto del afilador (o la bicicleta)     afiláe o afilabe afilaba     afiláe, afilabe afilaba     afilán (g) afilando     afilat, afilada afilado, afilada     afinat, afinada afinado, afinada     afinidat, afinidats afinidad, afinidades     afirmá - afirmo, afirmes, afirme, afirmém o afirmám, afirméu o afirmáu, afírmen – afirmassió, afirmat, afirmada (firmá se conjugue igual) afirmar     afirmabe afirmaba     afirmaben afirmaban     afirmán (g) afirmando     afirmánli afirmándole     afirmassió afirmación     afirmat afirmado     afirmatiu, afirmatius afirmativo, afirmativos     afirme afirma     afissió, afissións afición, aficiones     afissioná, afissionás aficionar, aficionarse     afissionada aficionada     afissionat, afissionats aficionado, aficionados     afissións aficiones     aflamá, s'han aflamat les primentoneres  (que fan primentóns ) – de flama, massa caló – vore agostejá, agostá se han quemado las pimentoneras  (plantas que dan pimientos ) – de llama, demasiado calor – ver agostejá : agostar     aflicsió, pena, pesá, doló, tristesa, congoja, amargura, cuita, dol, consternassió, tribulassió, abatimén, dessolassió, desconsol, dessesperassió, patimén, mortificassió, tormén, tortura, quebranto, agonía, ofec, cárrega, contrariedat aflicción, pesar, pena, dolor, pesadumbre, tristeza, congoja, amargura, desazón, cuita, duelo, consternación, tribulación, abatimiento, desolación, desconsuelo, desesperación, sufrimiento, mortificación, tormento, tortura, quebranto, agonía, ahogo, sinsabor, carga, contrariedad     afligides, afligida, afligit, afligits, vore aflicsió afligido, afligida, afligidos, afligidas     afligíxen (se), se apenen afligen, apenan     aflorá – aflorat, aflorada (a la superfíssie) aflorar – a la superficie     afluén , afluéns (riu) afluente, afluentes (río)     afluénsia (de gen) afluencia (de gente)     afluixá, afluixás aflojar, aflojarse     afluixabe, afluixáe aflojaba     afoná , afonás  – yo me afono, afones, afone, afoném o afonám, afonéu o afonáu, afónen – afonat, afonada – anássen cap al fondo – afonaría – afonára – afonaré - ya díe mon rebisyayo que lo Titanic s´afonaríe hundir , hundirse, irse al fondo     afonaben (se) hundían (se)     afonán (g) hundiendo     afonare hundiera, hundiese     afonaríen hundirían     afonats hundidos     afondá, paregut a afoná, afondá la rella , l´aladre , que vaigue mes fondo ahondar, el arado      afora, a fora, a les afores fuera, afuera, a las afueras     afores aniquilar, aniquilado, aniquilada, aniquilara, aniquilaría     aforrá, aforrás - aforro, aforres, aforre, aforrém o aforrám, aforréu o aforráu, afórren (vore estauviá , estalviá ) ahorrar, ahorrarse     aforrámos, aforramos, vore aforrá ahorrarnos     aforrán (g) ahorrando     aforrat, aforrada ahorrado, ahorrada     aforrátos ahorraros     aforre ahorra     aforréutos los dinés ! ahorraos el dinero, los dineros !     aforro ahorro     afortunat, afortunada, afortunats, afortunades afortunado, afortunada     afrenta, afrentes – afrentat, afrentada – ofensa, ofenses – afrentós, afrentosa afrenta, ofensa, agravio, ultraje, insulto, injuria, desprecio, desdén, infamia, burla, mofa, zaherimiento, escarnio, vejación, vergüenza, ignominia, deshonor, deshonra, vilipendio, baldón     afrentabe afrentaba     africats  (sonidos)sonidos africados      afuetat , que li han futut en un fuét golpeado con una fusta     agarrá (de garra), agarrás – agarro, agarres, agarre, agarrém o agarrám, agarréu o agarráu, agárren – agarrat, agarrada – agarrára – agarraré – agarraría – agarradet, agarradeta agarrar, coger     agarraben agarraban     agarrabes agarrabas     agarrada agarrada, cogida     agarrades agarradas, cogidas     agarráe o agarrabe agarraba     agarráen o agarraben agarraban     agarrál, agarráli, agarrála, agarrálay cogerlo, agarrarlo     agarrála agarrarla     agarrals, agarráls agarrarlos     agarramén, agarre (codíssia, tacañería) – vore agarrat, agarrada codicia, tacañería, avaricia     agarrán (g) agarando     agarránla agarrándola     agarránli agarrándole     agarránlo agarrándolo     agarránme agarrándome     agarránse agarrándose     agarránu agarrándolo     agarráre agarrara, agarrase     agarrarém agarraremos     agarraríen agarrarían     agarrat , agarrada  (de la vírgen del puñ ), preto , preta , tacaño , tacaña tacaño , de la virgen del puño  – agarrado , agarrada    agarréume ! aguantéume ! Cogedme ! Agarradme ! Aguantadme !     agarron agarren     agassajá agasajar     agassaján (g) agasajando     agén, agéns agente, agentes     agenda, agendes (se ponúnsie la g com en castellá) agenda, agendas     agénsia agencia     agilidat - lo vi done agilidat  agilidad     agilíssim, mol ágil agilísimo     ágils, ágil ágil, ágiles     aginollá, aginollás – yo me aginollo, aginolles, aginolle, aginollém o aginollám, aginolléu o aginolláu, aginóllen – a ginollóns cullía codoñs - ginoll, ginolls – aginollaría – aginollára – aginollaré – aginollat, aginollada, aginolladet, aginolladeta ponerse de rodillas, arrodillarse     aginollada de rodillas, arrodillada     aginollo (yo me) me pongo de rodillas, arrodillo     agitassió agitación     aglomerassió, aglomerassións aglomeración, aglomeraciones     agon, aon – aón, agón ? donde, dónde ?     agonía, agoníes agonía, agoníes     agónic, agónics , agónica, agóniques agónico, agónicos, agónica, agónicas     agonisán agonizando     agost agosto     agosté (de agost) – treballadó que ajude a la cullita o cullida al mes de agost. trabajador que ayuda en la cosecha en el mes de agosto     agostejá secarse algunas plantas (en agosto)     agostejat , agostejada , la cullita, les pataqueres (pataca) plantas secas (mes de agosto), las plantas de la patata por ejemplo.     agotat, agotats, agotada, agotades agotado, agotada, agotados, agotadas     ágra , ágre (vi ágre, vinagre), ágres Agrio – vino agrio = vinagre – agrios     agradá - agrado, agrades, agrade, agradém o agradám, agradéu o agradáu, agráden - aixó no me agrade – agradán (g) – agradára, agradáres, agradáre, agradárem, agradáreu, agradáren – agradat, agradada agradar, gustar, satisfacer, interesar, complacer, contentar, encantar, deleitar, alegrar, regocijar, cautivar, atraer, seducir, hechizar, arrebatar, entusiasmar, embelesar, embriagar, absorber     agradá, chauchá gustar, (no) me gusta     agradabilíssima, mol agradable agradabilísima     agradable, agradables agradable, agradables     agradablemen agradablemente     agradáe, agradabe agradaba (gustaba)     agradáen, agradaben agradaban (gustaban)     agradála agradarla     agradáles agradarlas     agradáli agradarle     agradám agradarme     agradánli agradándole     agradántos agradándoos, gustándoos     agradaría agradaría     agradaríe (an ell li) agradaría (a él le) gustaría     agradat agradado, gustado     agrade, agráe agrada     agraden, agráen agradan     agradéu agradéis     agraí, agraíxco, agraíxes, agraíx, agraím, agraíu, agraíxen – agraít, agraída, agraimén agradecer – agradecido, agradecida, agradecimiento     agraída agradecida     agraídes agradecidas     agraíe (ell) agradecía     agraíli agradecerle     agraím agradecerme     agraimén agradecimiento     agraín (g) agradeciendo     agraínli agradeciéndole     agraínu agradeciéndolo     agrairía agradecería     agraísquen, agraíxquen agradezcan     agraít agradecido     agraíts agradecidos     agraíuli agradecedle     agraíx (ell) agradece (él)     agraíxco agradezco     ágramen – li va contestá ágramen agriamente – le contestó ágriamente     agraná en una granera  o ramás  – agrano, agranes, agrane, agraném o agranám, agranéu o agranáu, agránen – agranat, agranada – agranaría – si yo tinguera una granera, cuántes coses agranaría barrer, escobar     agraná en una granera – ramás – sepillá,  passá la granera, arrollá, atropellá, apartá, despedí, expulsá barrer, escobar, escobillar, cepillar, barrisquear, pasar la escoba, arrollar, atropellar, apartar, despedir, expulsar     agranades, agranada, agranat, agranats barrida, barridas, barrido, barridos     agranán (g) barriendo     agranat barrido     agranen barren     agrassiat , agrassiada , en cambi, Josep Miguel Gracia Zapater de La Codoñera no té gens de grássia agraciado, agraciada     agravat, de grave, agravada agravado, agravada     agravi, agravis, ofensa, ofenses, injuria, injúries, afrenta, afrentes, ultraje, ultrajes, deshonra, deshonres, humillassió, humillassións, mansilla, mansilles, insult, insults, calumnia, calumnies, mal, moléstia, perjuissi agravio, ofensa, injuria, afrenta, ultraje, deshonra, humillación, mancilla, insulto, calumnia, daño, molestia, perjuicio     ágre, ágra – vi ágre, vinagre – quina cara mes ágra té ta sogra ! agrio, agria, vinagre – qué cara más agria tiene tu suegra !     agredí agredir     agredíxen agreden     agregá, afegí, afechí , sumá, adissioná, incorporá, ajuntá, assossiá, anexioná , anexá, chuní , pegá, vinculá, mesclá, combiná, aumentá, incrementá, completá, complementá agregar, añadir, sumar, adicionar, incorporar, adjuntar, asociar, anexionar, anexar, unir, juntar, pegar, vincular, mezclar, combinar, aumentar, incrementar, completar, complementar     ágres agrios     agressividat agresividad     agrupá agrupar     aguaitá – guaita ! – aguaita ! - aguaito, aguaites, aguaite, aguaitém o aguaitám, aguaitéu o aguaitáu, aguáiten – aguaitaría – si yo aguaitara – aguaitaré – aguaitat, aguaitada - (tamé en aragonés) – está al aguait, vigilá, mirá, ataullá mirar, observar     aguantá – a guantá llimpia (guantada) aguantar – a guantazo limpio     aguantá, aguantás – aguanto, aguantes, aguante, aguantém o aguantám, aguantéu o aguantáu, aguánten – aguantaría – aguantára – aguantaré – aguantat, aguantada (a guantada llimpia no, que es de guan, bufetada) aguantar, aguantarse     aguantáe o aguantabe aguantaba     aguantáen aguantaban     aguantán (g) aguantando     aguantánla , aguantánlo aguantándola, aguantándolo     aguantánli aguantándole     aguantánme aguantándome     aguantánse aguantándose     aguantaríe aguantaría     aguantaríen aguantarían     aguantat, aguantát aguantado     aguante – capassidat de aguantá aguanta – capacidad de aguantar     aguantém aguantamos     aguanten aguantan     aguánton, aguanton aguanten     aguardá , esperá – aguardo, aguardes, aguarde, aguardém o aguardám, aguardéu o aguardáu, aguárden – aguárda aquí ! - aguardaría – aguardára – aguardaré (guardá se conjugue igual) aguardar, esperar     aguardabe aguardaba, esperaba     aguardaben aguardaban     aguardál aguardarlo     aguardán (g) aguardando     aguardánlos aguardándolos     aguarde aguarda, espera     aguda – veu aguda o fina, fineta – agudes – agut, aguts – agudesa, agudeses – agudisat, agudisada aguda, agudas, agudeza, agudezas, agudizado     agüelets abuelitos     agüelo  , agüela  / agüelo sebeta  (seba minuda ), agüelet , agüeleta , agüelos , agüeles abuelo , abuela     aguinaldo, aguinaldos aguinaldo, aguinaldos     agulla, agulles – agulles de cap aguja, agujas – alfileres     agut , agudes, aguts, aguda agudo, aguda, agudos, agudas     ahí (ahir) ayer     ahorros (vore aforrá) ahorros     ahuyentá ahuyentar     aigua , aigües, aigueta, aigüetes, aigualera (rosada) – aiguat, aiguatsagua, aguas, agüita, rocío, mucha agua     aiguardén , aigua ardén , aiguardéns  – barrejat  en mistela  o moscatell  es una barreja o barrecha – cassalla  (mol típica de Valénsia )aguardiente , agua ardiente , barreja  : mezcla de moscatel y aguardiente (cazalla)    aiguat mucha agua     aigüera, aigüeres, boñs a la terra, caballonets O regués per a desviá l´aigua de un camí cap a un bancal y que no se regallo. No es un desaigüe encara que sigue per a desaiguá.     aik, aic, eic, chaic, chaica, aiks, eics, chaics, etc (xeic a Tortosa ) saludo, saludos     airadamen, en enfado airadamente     aire , ven, aireguina aire, viento     airegaz  , ventolina – Qué es lo ven? Les orelles de X en movimén.mucho aire, viento – Qué es el viento? Las orejas de X en movimiento.     airejá – airejás – airejo, aireges, airege, airegém o airegám, airegéu o airejáu, airégen – airejara, airejáres, airejáre, airejárem, airejáreu, airejáren – airejaría, airejaríes, airejaríe, airejaríem, airejaríeu, airejaríen – airejat, airejada airear     airet, airets airecito, airecitos     aisladamen aisladamente     aislades, aislats aisladas, aislados     aisláe , aislabe (ell o ella) aislaba     aislare (condissional), si ell aislare la finestra, no entraríe tan fret aislara, aislase     aislat, aislada aislado, aislada     aissá, eissá, eixada, aixada, vore cavegueta azada     aissí, així, aixína, aissina, aixínes así, de esta manera     aissó, aixó, aixós, ixo, ixos esto, estos     Aiva d´ay // fuch !, úspen ! fuera de ahí !     aixecás, eixecás levantar, levantarse     així , aixina, aixines, aixíns, de esta manera, així m´agrade, fésmu aixina, fému aixina,  así, de esta manera     aixó esto     ajedrés, ajedrez ajedrez     ajudá, achudá, ajudo, ajudes, ajude, ajudém o ajudám, ajudéu o ajudáu, ajúden – ajudat, ajudada - ajuda – si yo ajudara, ajudares, ajudare, ajudárem, ajudáreu, ajudáren ayudar     ajudáda, ajudada ayudada     ajudáe o ajudabe ayudaba     ajúdal (an ell), ajúdala (an ella) ayúdale, ayúdala     ajudála, ajudál ayudarla, ayudarlo     ajudáls ayudarles, ayudarlos     ajudám ayudarme     ajúdam ! Ayúdame !     ajúdamos ! Ayúdanos !     ajudánla ayudándola     ajudánli ayudándole     ajudánme ayudándome     ajudánmos ayudándonos     ajudánse ayudándose     ajudanta, ajudán (tamé gerundio) ayudanta, ayudante     ajudará ayudará     ajudarán ayudarán     ajudaríe ayudaría     ajudat ayudado     ajudats ayudados     ajude ayuda     ajúden, ajuden ayudan     ajudéume ! ayudadme     ajudéutos ! ayudaros     ajudo ayudo     ajúdon, ajudon (que ells) ayuden     ajuntá , achuntá – ajúnto, ajúntes, ajúnte, ajuntém o ajuntám, ajuntéu o ajuntáu, ajúnten – ajuntán (g) – ajuntára, ajuntáres, ajuntáre, ajuntárem, ajuntáreu, ajuntáren juntar, unir     ajuntaben juntaban     ajuntamén , casa de la vila, achuntamén Ayuntamiento     ajuntán (g) juntando     ajuntánlos juntándolos     ajuntat juntado     ajuntémos juntémonos     ajupá, pujá an algú mes alt, a una paret, per a que véigue milló aupar     ajupida, ajupit agachado, en cuclillas     ajupís - ajupís per a cagá al monte, com Carlitos Pigdemont  agacharse, ponerse en cuclillas     ajupís, arrupís acurrucarse, agazaparse      ajust (de cuentes) ajuste (de cuentas)     ajustá, just, justa – ajusto, ajustes, ajuste, ajustém o ajustám, ajustéu o ajustáu, ajústen – ajustat, ajustada, justet, - ajustán (g) – ajustára, ajustáres, ajustáre, ajustárem, ajustáreu, ajustáren – si te fico lo dit al cul entre just, pero no es lo correcte. ajustar, justo, justa – si te meto un dedo en el culo entra justo, pero no es lo correcto.     ajustarém ajustaremos     ajustat, ajustada ajustado, ajustada     al tardet, al acabás la tarde al acabarse la tarde, crepúsculo, puesta del sol     ala, ales (Red Bull  ten done) - aleta (de un tiburón), aletes (de pollastre) ala, alas (Red Bull te las da) – aleta, aletas, alita, alitas     alababe, alabáe alababa     alabáen, alababen alababan     alabál – alábal ! alabarlo – alábalo !     alabálay alabárselo     alabám alabarme     alabán (g) alabando     alabánlo alabándolo     alabansa, alabanses alabanza, alabanzas     alabánte alabándote     alabat alabado     alabats alabados     aladre, aladres per a llaurá arado, arados para labrar     alambique, alambiques, alambic, alambics per a fé aiguardén alambique, alambiques para hacer aguardiente     alarmat alarmado     albada, música que se toque a la primera hora del matí o maití (maitines) albada, música que se toca a primera hora de la mañana o maitines.     albarca, abarca, abarques, albarques, calsat en sola de goma o caucho, fet de cuero albarca, calzado con suela de caucho, hecho de cuero     albarda, aubarda, albardes, aubardes albarda, albardas (para un equino)     albéitar, menescal, veterinari albeitar, menescal, veterinario     albelló , albellóns, aubelló, aubellóns, auvelló, auvellóns, ovelló, ovellóns – drenaje de aigua - del árabe al-ballóʿa, ‘séquia subterránea’ (Dozy Gloss . 65). - Beure més que un aubelló : sé mol bevedó (Mallorca).VIDEO 
albañal,  tíjera, sumidero, desagüe, desagües hechos en un campo, drenaje de agua      albenc, albeng, forat, bada, esclecha de les roques agujero, grieta en las rocas     albercoc, abrecoc, albercocs, abrecocs albaricoque, albaricoques     alberchineta, alberchina, aubergínia, oberginga, etc berengena, berenjena     albergabe albergaba     albergaben, albergáen albergaban     albergám albergarme     albergámos albergarnos     albergará albergará     albergaréu albergaréis     albergat, albergada albergado, albergado     álbre, álbres, albret, albrets, albre, albres árbol, árboles, arbolito, arbolitos     albrechines, alberchina, alberchines, etc berenjena     albríssies, regalo al que porte bones notíssies – albríssia albricias, albricia     álbum álbum     álbums álbumes     alcalde, alcaldes, alcaldesa, alcaldeses alcalde, alcaldes, alcaldesa, alcaldesas     Alcañís Alcañiz     alcáns, alcanse alcance     alcansá, alcanso, alcanses, alcanse, alcansém o alcansám, alcanséu o alcansáu, alcánsen – alcansat, alcansada alcanzar     alcansabe alcanzaba     alcansaríe alcanzaría     alcansaríen alcanzarían     alcansat, alcansada alcanzado, alcanzada     alcansats, alcansades alcanzados, alcanzadas     alcansáume, alcanséume alcanzadme     alcansém alcancemos     alcánsen alcanzan     alcanso alcanzo     alcantarilla, alcantarilles alcantarilla, alcantarillas     alcantarillat alcantarillado     alcaparra, alcaparres alcaparra, alcaparras     alcoba, habitassió normalmén sense finestra, humida, fosca y freda – alcobes, alcobeta alcoba, habitación normalmente sin ventana, húmeda, oscura, fría     alcohol alcohol     alchez,  alchés, ges, gessaire - cals, clarió, tiza, escayola, lechada (vore yessaire, gessaire) Yeso, - cal, clarión, tiza, escayola, lechada – el yesaire es el albañil especializado en yeso.     aldabón, picaport, aldaba, trucadó en aragonés aldaba, picaporte, aldabón, llamador, trucador en aragonés     aldeá, aldeana, aldeáns, aldeanes aldeano, aldeana     aldea , aldees , com la del agüelo Sebeta  aldea, aldeas     alé, alén, aliento aliento     alegá alegar     alegat alegado     alegoría, alegoríes - símbolo, emblema, enseña, imache, insignia, signo, siñal, iconografía, romanse, leyenda, ficsió, mito, apólogo, fábula, parábola, alusió, comparassió, metáfora, personificassió, prossopopeya alegoría, símbolo, emblema, enseña, imagen, insignia, signo, iconografía, romance, leyenda, ficción, mito, apólogo, fábula, parábola, alusión, comparación, metáfora, personificación, prosopopeya     alegrá, alegrás alegrar, alegrarse     alegrabe, alegráe alegraba     alegraben, alegráen alegraban     alegrán (g) alegrando     alegránse alegrándose     alegrarán alegrarán     alegraríe alegraría     alegrat alegrado     alegre , alegres – Alegre com apellit , per ejemple a Valjunquera , la Yolanda de la asoc. Amics del chapurriau  – ella está alegre, ell está o es alegrealegre, alegres     alegremén alegremente     alegren alegran     alegréu (tos) os alegráis     alegréutos ! Alegraos !     alegría, (vore alifara o jubiléu), alegríes, alifares alegría     alegro (men) Me alegro     aleguéu, alegáu alegáis     alentabe alentaba     alerta, alertes alerta, alertas     ales alas     aleta, aletes aleta, aletas     alfabeto, analfabeto, alfabeta alfabeto, analfabeto, alfabeta     alfalz, aufals – fals, falseta, falsejá, falsechá, corbella, corvella Alfalfa – hoz     alfombrá alfombrar     alforja, alforges alforja, alforjas     Alga, algues – Algás o Algars , riu algarada, abalot, crits alga, algas – río Algás, Algars     algarsa, garsa, algarses, garses picaraza, urraca     algú, algún, algúns, alguna, algunes alguien, algún, alguna, algunos, algunas     alguasil, alguassils, alguassilet, aguassil, aguassilet alguacil     alguns, algúns algunos     alicates alicates     alienígena, alienígenes alienígena, alienígenas     alifara (julibéu  y jubiléu ), alegría – va sé una festa del Matarraña  y pobles de zona Morella  – Maestrat  - la de Torredarques  va sé mítica, los sivils esperáen a la carretera y al que véen tocat lo féen esperá o doná mija volta cap aball y a tornáy. alifara, júbilo, alegría     áliga (águila), áligues águila, águilas     aligerán (g) aligerando     alimaña , alimañes alimaña , alimañas     alimén, aliméns alimento, alimentos     alimentá, doná de minjá – yo alimento, alimentes, alimente, alimentém o alimentám, alimentéu o alimentáu, aliménten – alimentat, alimentada, alimén – alimentán (g) alimentar     alimentaben alimentaban     alimentades alimentadas     alimentáe, alimentabe alimentaba     alimentáen, alimentaben alimentaban     alimentánla alimentándola     alimentassió alimentación     alimentat, alimentada, alimentats, alimentades alimentado, alimentada     alimenten alimentan     aliñá la ensalada (arreglá lo ensiam ) aliñar la ensalada (de lechuga)     alineades, aliniades, alineats, aliniats alineadas     alineán (g) alineando     alineat, alineats, aliniat, aliniats, (línia), aliniada, aliniades alineado, alineados, alineada, alineadas     aliviat aliviado     aljezó  , alchezó  (de ges , alchez, alchés ), tros de gestrozo de yeso      alma , almes alma, almas     almanaque, almanaques – ara que hay adeprés a di almanaque li diuen “candelari ”. Calendari, calendaris. - anuari, agenda, efemérides, repertori, recordatori VIDEO 
calendario, anuario, agenda, efemérides, repertorio, recordatorio     almari, armari, almaris, armaris - guardarroba, aparadó, cómoda armario, armarios, ropero, guardarropa, aparador, cómoda, taquillón, bargueño, anaquel, estante     almassén, almasséns (sens de almes naveguen pel sementeri) almacén, almacenes (cientos de almas deambulan por el cementerio)     almassenada, almassenades, almassenat, almassenats almacenada, almacenadas     almassenáe, almassenabe almacenaba     almeja, almejes, pichina, pichines, chirla, chirles, (clasca, valva) almeja, almejas, chirla, amayuela, telina, mejillón, concha, valva     almíbar, jarabe, dols, sirope, caramelo almíbar, jarabe, arrope, dulce, sirope, caramelo     almirante almirante     almogávar , almogávars (desperta, ferro  !) - al-mugāwir , lo que provoque algarades , o al-mujābir , lo portadó de notíssies : vore albríssiaalmogavar , almogávares - Los almogávares fueron unas tropas de choque, espionaje y guerrilla presentes en todos los reinos cristianos de la península ibérica a lo largo de la Reconquista, formadas principalmente por infantería ligera y especialmente conocidos por el activo papel que desempeñaron en el Mediterráneo aquellos procedentes de la Corona de Aragón entre los siglos xiii y xiv.     almorsaben desayunaban     almostades  (vore aumosta , almosta )coger algo con las dos manos formando cuenco     almut, almud, celemín, medida antiga almud, celemín, medida     alocat, alocats, alocada, alocades alocado, alocados     alocussións alocuciones     aloe (vera) aloe (vera)     alomilló, a lo milló, potsé - igual u fem quizás, a lo mejor, - igual lo hacemos     alquería, alqueríes – mas, masada alquería, alquerías – mas, masada, masía     alquilá alquilar     alquilán (g) alquilando     alquilé, alquiler, alquilés alquiler, alquileres     alrededó alrededor     alrededós (los), lo voltán, la roglada alrededores     als, a les a los, a las     álsa - álsa la garra, eixéca la garra, les cames, les garres levanta !     alsá, alsás levantar, alzar, levantarse, alzarse     alsada, alsades altura, alturas     alsáe o alsabe alzaba     alsáen o alsaben (se) alzaban     alsála, alsál alzarla, alzarlo     alsán (g) alzando     alsánlo alzándolo     alsánmos alzándonos     alsánse alzándose     alsat, alsada, alsats, alsades alzado, alzada, alzados, alzadas     also – apellit de Tortosa, aon se parle valensiá tortosí  Alzo – Also , apellido de Tortosa, donde se habla valenciano tortosino      alt, alts, alta, altes, altet (altillo), altets, alteta, altetes alto, altos, alta, altes     altá, altás – altá majó de Beseit  altar, altares     áltamen altamente     altané, altiu, engreít, arrogán, presumit, petulán, vanidós, orgullós, soberbio, desdeñós, despressiadó altanero, altivo, engreído, arrogante, presumido, petulante, vanidoso, envanecido, orgulloso, soberbio, desdeñoso, despreciativo     altaveu, altaveus altavoz, altavoces     alterá alterar     alterá alterar     alterada, alterades, alterat, alterats alterada, alteradas, alterado, alterados     alterassió alteración     altere altera     alternán (g) de alterná alternando, gerundio de alternar     alternativa, alternatives alternativa, alternativas     altíssim altísimo     altíssima altísima     altíssimes altísimas     altíssims altísimos     altiu, altiva, altius, altives altivo, altiva, altivos, altivas     altramússos, tramússos, altramuz, tramús (paregut a la guixa ) altramuz, altramuces, lupino, chocho     altura, eixecada, altures, eixecades altura, alturas     alumbrat alumbrado     alumne , alumno , alumnes , alumnosalumno, alumnos      alusió, alusións alusión, alusiones     alussiná alucinar     alussinats alucinados     all y oli , all-i-oli , allioli , all i oli  - allium oleum ajo y aceite , alioli     all, alls ajo, ajos     allá allá     allacuanta , allavonses, llavonses, llavores, entonses, allabonses, etc. hace mucho tiempo, entonces     allanamén (de morada) allanamiento (de morada)     allargá, fé mes llarg o llarc, llarga – allárgam la sal (pássam la sal) – allargo, allargues, allargue, allarguém o allargám, allarguéu o allargáu, allárguen – allargára – allargaría – allargat, allargada – allargás, aná a un puesto alargar     allargabe, allargáe alargaba     allargánse alargándose     allargat alargado     allargo alargo     allargue alarga     allegat, allegats - familiá, parén, próxim, prójimo, inmediat, simpatisán, seguidó, partidari, leal Allegados - familiar, pariente, cercano, próximo, inmediato, secuaz, simpatizante, seguidor, partidario, leal     allí allí     alló – Qué es alló d´allá dal?  aquello     alloque (se), allocás  una gallina  o polla  Ponerse una gallina a incubar o poner huevos      alluñá, alluñás - distansiá, separá, aislá, apartá, retirá, rechassá, desdeñá, desvinculá, anássen, llargás, marchá, etc alejarse, distanciar, separar, aislar, apartar, retirar, rechazar, desdeñar, desvincular, irse, largarse, marcharse     alluñabe alejaba     alluñada alejada     alluñám alejarme     alluñat alejado     allunat , allunada (lluna) – vore modorro, modorra (tamé les ovelles)persona que no rige bien, que le afecta la luna, alunado, alunada     alluñen alejan     ama, ames ama, amas     amabe amaba     amaben amaban     amábeu, volíeu, estimábeu amábais     amabilidat amabilidad     amabilíssima amabilísima     amabilíssimes amabilísimas     amable amable     amablemen amablemente     amades amadas     amadó amador     amagá – yo m´amago, tú t´amagues, ell s´amague, natros mos amagám o amaguém, tos amaguéu o amagáu, ells d´amáguen – amagat, amagada, de amagatontes, amagatóns - amenassá, ocultás, amagás, acachás, atrincherás esconder, amagar, amenazar, conminar, ocultarse, esconderse, agacharse, atrincherarse     amagaben escondían     amagades escondidas     amagadets, amagadetes escondiditos, escondiditas     amagáe o amagabe escondía     amagáen o amagaben (se) escondían     amagaets, amagadets, amagaetes, amagadetes escondiditos, escondiditas     amagál esconderlo     amagáls esconderlos     amagámos – amágamos ! Escondernos – escóndenos !     amagánla escondiéndola     amagánse escondiéndose     amagántos escondiéndoos     amagaré esconderé     amagát, amagat escondido     amagatall , amagatalls / amaga´l tallescondrijo, escondrijos / esconde la comida     amagatóns (a), amagatontes (a) a escondidas     amagats, amagades, amagadet, amagadeta, amagadets, amagadetes escondidos, escondidas     amago escondo     amague – Jordi Pujol amague los dinés an algún paraís fiscal com Andorra  Esconde – Mario Conde esconde los dineros en algún paraíso.     amainá – amainat, amainada - afluixá, calmás, sedí, debilitá, disminuí, moderá, escampá amainar, aflojar, calmarse, ceder, debilitar, disminuir, moderar, escampar     amál amarlo     amála amarla     amamantá, assormá, alimentá en lleit, atetá (teta, teta, carnucet  – Aiguaiva ) – criá, nutrí, doná de mamá, doná lo pit amamantar, alimentar, atetar, criar, nutrir, lactar, dar de mamar, dar el pecho     amán (g) – amáns Amante, amantes – amando     amanerat, amanerats - afeminat, amariconat, afectat, remilgat, ensayat, estudiat, forsat, rebuscat, teatral amanerado, amanerados - afeminado, amariconado, amujerado, afectado, remilgado, ensayado, estudiado, forzado, rebuscado, teatral     amaní, amanís preparar, prepararse     amanit, amanits, amanida, amanides – amanida (ensalada) de ensiám (lechuga) preparat, preparados, preparada, preparadas – ensalada     amánla amándola     amáns amantes     amansá - amanso, amánses, amánse, amansém, amanséu o amansáu, amánsen amansar     amansabe,  amansáe amansaba     amánse, amanse – de amá amansa – amándose     amansém amansamos     amánsen amansan     amánses amansas     amanséu amansáis     amansí – amansá amansar     amargá amargar     amargamen amargamente     amargaréu amargareis     amargat, amargats amargado, amargados     amarguíssim, amarguíssims amarguísimo, amarguísimos     amarguíssima, amarguíssimes amarguísima, amarguísimas     amargura, amargures amargura, amarguras     amartellá (un arma) martillear, golpear, montar, armar     amartellat (rifle), amartellada (escopeta) Amartillado, amartillada     amassá , pastá la pasta  – vore lleute  - amasso, amasses, amasse, amassém o amassám (la massa , lo lleute), amasséu o amassáu, amássen – amassaría – amassára – amassaré – amassat, amassadaamasar     amassála amasarla     amasso amaso     amat, amada amado, amada     amátos amaros     amats, amades amados, amadas     ámbar – coló – mineral – servesa ámbar – color – mineral – cerveza     ambarina, ambarines amabarino, de color ámbar     ambién, ambiéns ambiente, ambientes     ambissió ambición     ambulán (deambulán), ambuláns ambulante (deambulando), ambulantes     ambulánsia, ambulánsies ambulancia, ambulancias     amedrentat, assustat – amedrentá, assustá, intimidá, acobardá, apocá, arredrá, assustá, atemorisá, achantá, espantá, esbarrá, etc amedrentado, asustado - intimidar, acobardar, apocar, arredrar, asustar, atemorizar, achantar, espantar     amela , armela, armeles, ameles, amelé, armelé, amelés, armelés, ameleret,almendra, almendras – almendro, almendros     amelat , amelats  (pastes de amela)almendrado , almendrados     amém, amám amamos     amén amén     amenassa amenaza     amenassá – amenasso, amenásses, amenásse, amenassém o amenassám, amenasséu o amenassáu, amenássen – amenassaría – amenassára – amenassat, amenassada amenazar     amenassabe amenazaba     amenassadó, amenassadora, amenassadós, amenassadores amenazador, amenazadora     amenassáe amenazaba     amenassáen , amenassáben (ells, elles) amenazaban     amenassán (g) amenazando     amenassánlo , amenassánla amenazándolo, amenazándola     amenassare amenazara     amenassaren amenazaran     amenassat amenazado     amenassat amenazado     amenasse amenaza     amenasse (ell) amenaza     amenidat amenidad     amenisá, divertí, entretíndre, distraure, animá, atraure, encantá amenizar, divertir, entretener, distraer, animar, atraer, encantar     americá, americáns, americana, americanes americano, americanos, americana, americanas     améu amáis     amic , amics, amiga, amigues, amiguet, amiguets, amigueta, amiguetes amigo, amigos, amiga, amigas     amigablemen amigablemente     amigot, amigots amigote, amigotes     amigues amigas     amigueta amiguita     amiguets amiguitos     amistat, amistats amistad, amistades     amistós , amistosa, amistósos, amistóses, amistoses amistoso, amistosa     amistosamen amistosamente     amo, ama, amos, ames dueño, dueña, amo, ama, amos, amas     amoblat amueblado     amoinás , preocupáspreocuparse     amoinat , preocupatpreocupado     amoinos  (no te), preocuposno te preocupes     amolá, esmolá, esmolet, esmolo, esmoles, esmoles, esmolém o esmolám, esmoléu o esmoláu, esmólen – esmolat, esmolada – afilá amolar, afilar - aburrir, cansar, enojar, fastidiar, incomodar, molestar, hastiar afilar, aguzar     amollá aflojar     amolle afloja     amonestá,  recriminá, reprobá, reprochá, apersibí, increpá, reconvení, sermonejá , regañá, renegá, reñí, repéndre, empéndre, advertí, avisá, recordá, informá amonestar,  recriminar, reprobar, reprochar, apercibir, increpar, reconvenir, sermonear, regañar, reñir, reprender, advertir, avisar, recordar, informar     amonestáls amonestarles     amonestassió amonestación     amonestat amonestado     amoneste amonesta     amoniác amoniaco     amontoná, amuntoná, fé múns – amontóno, fach mún, amontónes, amontóne, amontoném o amontonám, amontonéu o amontonáu, amontónen – amontaría – amontonara – amontonat, amontonada amontonar     amontonáen, amontonaben (ells, elles) amontonaban     amor, amors amor, amores     amorós amoroso     amorosa amorosa     amorosamen amorosamente     amoroses amorosas     amorrá, amorrás – yo me amorro, amorres, amorre, amorrém o amorrám, amorréu o amorráu, amórren – amorrat, amorrada – amorraría – si yo me amorrára – baixá, inclinás amorrar, amorrarse - bajar, inclinar     amorsá - amorso, amorses, amorse, amorsém o amorsám, amorséu o amorsáu, amórsen – amorsat, amorsada – amorsaría – amorsára – amorsá , amorsás (sustantiu), desdichuná  (des + dichú ), desdijuná (des + dijú)     amorsabe desayunaba     amorsán (g) desayunando     amorsaret desayuno (almuerzo es a mediodía)     amorsás desayunos     amorsat desayunado     amorso (yo) desayuno (yo)     amorson desayunen     amostrá , enseñá – amostro, amostres, amostre, amostrém o amostrám, amostréu o amostráu, amóstren – amostrat, amostrada – mostra – amostraría – amostrára, amostráres, amostráre, amostrárem, amostráreu, amostráren – yo te haguera amostrat aón está aquella finca mostrar, enseñar - exhibir, exponer, presentar, revelar, destapar, abrir, manifestar, evidenciar, ofrecer, indicar, señalar, advertir, orientar, aconsejar, sugerir, encaminar, guiar     amostrálesi mostrárselas, mostrárselos     amostráli mostrarle     amostrám mostrarme     amostránles mostrándolas     amostránse mostrándose     amostrarán mostrarán     amostraré, amostrarás, amostrará, amostrarém, amostraréu, amostrarán – vore amostrá mostrar en futuro     amostrat mostrado     amostre muestra     amostren muestran     amostro muestro     amotinás amotinarse     amotinat amotinado     amparaben amparaban     amparála ampararla     amparat amparado     ampla, ample, amples (los carrés amples, les carreres amples, les esquenes amples, la esquena ampla, lo carré ample) ancha, ancho, anchas, anchos     amplaria anchura     ampliá, fé ample, amplío, amplíes, amplíe, ampliém o ampliám, ampliéu o ampliáu, amplíen – ample, ampla, ampliát, ampliada ampliar     ampliada, ampliat ampliada, ampliado     ampliassió ampliación     amplíssim anchísimos     amplíssimes anchísimas     amún – damún (de) hacia arriba – encima de     amuntoná, amontoná, amontonás, amuntonás Amontonar -  apilar, acumular, aglomerar, hacinar, apelotonar, apiñar, agrupar, almacenar, reunir, enrollarse, arrejuntarse, juntarse, abarraganarse     amuntonáen, amuntonaben amontonaban     amuntonáes, amuntonades amontonadas     amuntonán amontonando     an ella a ella     an esta casa en esta casa     añ, añs – per mols añs (cumpleañs) año, años – por muchos años (cumpleaños feliz)     aná – vach, vas, va, aném o anám, anéu o anáu, van – anat, anada – si yo aniguéra, aniguéres, aniguére, aniguérem, aniguéreu, aniguéren – yo haguera anat – anán – anada (contari: tornada) ir     aná als atres morirse     aná, anássen / vach, vas, va, aném, anéu o anáu, van – aniguéra – aniría – men aniría – ten vas – sen va – mon aném – anán (g) – anat, anada ir, irse     anaba (yo) iba     anabe iba     anabem íbamos     anada – y tornada ida – y vuelta     añadí, afegí añadir     añadiba, afechiba, afegía, añadía añadía     añadín, afegín, afechín añadiendo     anáem, anabem íbamos     anáen, anaben iban     anáes, anabes ibas     anal, anals - artes anals  NO es lo mateix  que artessanals  anal, anales – artes anales no es lo mismo que artesanales     analéptic, analéptics, analéptica, analéptiques (medissina), reconstituyén, fortificán analéptico, reconstituyente, fortificante     analisá analizar     análissis (lo, los) análisis (el, los)     analític, analítics, analítica, analítiques analítica, analítico     anám vamos     anámen irme     anámon irnos     anán (aná) / vach,vas, va, anem, aneu o anau, van yendo     anánsen yéndose     anare, aniguére fuera, fuese     anárem, aniguérem fuéramos, fuésemos     anáren, aniguéren fueran, fuesen     anáreu fueseis     anat ido     anáten irte     anatomía anatomía     anáu, anéu vais     anáy – Mama, avui no vull aná a escola . - Tens que anáy, perque eres lo directó . Mama, hoy no quiero ir a escuela . Tienes que ir porque eres el director .    anchelet, anchelets, angelet, angelets angelito, angelitos     Andalussía,  AndalusíaAndalucía     andarín, trotamóns, corremóns com Bernat lo de les catalanades pel Matarraña , caminadó andarín, trotamundos, andariego     andurrial, andurrials, puestos poc transitats, fréstecs andurriales, lugar, paraje, sitio     anécdota, anécdotes Anécdota, anécdotas     anell, anells anillo, anillos     aném ! sómi, sóm-hi ! Vamos !     anémi ! aném-hi ! Vamos allá !     anémon, némon, aném ! Vámonos !     anéuton ! Idos !     ángel, ángels, angelet, angelets ángel, ángeles, angelito, angelitos     angelicals, angelical angelicales, angelical     ángelus ángelus     ángul, ánguls ángulo, ángulos     angula, angules angula, angulas     angunia, angunies, angustia, angústies angustia, intranquilidad, malestar, pesadumbre, ansiedad, desconsuelo, incertidumbre, pesar, zozobra, aflicción, ansia, congoja, desesperación, preocupación, inquietud, pena, tormento, tristeza     anhelán, anheláns Anhelante, anhelantes     anigám, aniguém vayamos     aniguéra fuese     aniguere (ell, ella) del verbo aná fuera, fuese     aniguéren (ells, elles) del verbo aná fueran, fuesen     anigueres fueras, fueses     ánim, ánimo, ánims, ánimos ánimo, ánimos     animá animar     ánima, alma, ánimes, almes ánima, alma, ánimas, almas     animabe animaba     animaben, animáen animaban     animada animada     animades animadas     animal , animals (animál es animá an ell, animála an ella) – animat, animada animal, animales         animalá, animalada animalada     animalades animaladas     animalet, animalets animalito, animalitos     anímam ! Anímame !     animán (g) animando     animánlo animándolo     animats animados     anime anima     animes animas     animeta, animetes, alma, almes almita, almitas, alma, almas     animéu animáis     animo animo     anímos animes     animós animoso     animosamen animosamente     animosidat animosidad     aniquilá – aniquilo, aniquiles, aniquile, aniquilém o aniquilám, aniquiléu o aniquiláu , aniquílen – aniquilara, aniquilares, aniquilare – aniquilaría, aniquilaríes – aniquilat, aniquilada aniquilar     anirá (ell, ella) verbo aná irá     anirás (tú) verbo aná irás     aniré (yo) iré     anirém (natros, natres) iremos     aniréu (vatros, vatres) iréis     aniríe iría     aniríen irían     aniríeu iríais     anit anoche     anivellá anivelar     aniversari, aniversaris aniversario, aniversarios     anogué, noguera, nogué nogal     anomenades nombradas     anomenám nombrarme     anomenat, anomenada X, nom, noms de nombre, nombrado     añorá, añorás – añoransa – yo me añoro, añores, añore, añorém o añorám, añoréu o añoráu, añóren – añoraría – añorat, añorada – añorára, añoráres – no te añóros ! añorar     añorabe añoraba     añorada, añorat añorada, añorado     añoráe, añorabe añoraba     añoransa añoranza     añoro (yo me) añoro (yo me)     anotá anotar     anotán (g) anotando     anote anota     anou, anous, anogué, anogués, noguera nuez, nueces, nogal, noguera     ánsia, ánsies, afanós, afanosa, ansiós, ansiosa ansia, ansias, ansioso, ansiosa, con afán     ansiáu (vatros, vatres), ansiéu ansiáis     ansiedat ansiedad     ansiosa (ella), ansiós (ell) ansiosa, ansioso     ansiosamén ansiosamente     antára , punta del solc extremo del surco      antena, antenes antena, antenas     antepassades antepasadas     antepassats antepasados     anterió (a), anteriós anterior (a), anteriores     anterioridat anterioridad     anterra , a enterra, an terra, an tiarra, antiarra, terra a tierra, en el suelo, en la tierra     antes, abáns, aváns, avans, abáns antes     antessala antesala     antessales antesales     antessedéns antecedentes     antiarra, an terra, a enterra en el suelo, tierra     antic, antiga, antics, antigues antiguo, antigua, antiguos, antiguas     anticlericals anticlericales     antichoque antichoque     antídoto, antídot antídoto     antigamén antiguamente     antigüedat antigüedad     antigüedats antigüedades     antimagnétic antimagnético     antirreumátics antirreumáticos     antissipada anticipada     antissipadamen anticipadamente     antissipassió anticipación     antojá, antojás antojar, antojarse     antojo, antojos antojo, antojos     antología , antologíes antología, antologías      antorcheta antorchita     anual, anuals anual, anuales     anugolá – anugolás, se anugole – se está anugolán (g) - está anugolat, ting la vista anugolada nublar, nublarse     anugolada nublada     anugolat nublado (nublo)     anulá , anulás – anulo, anules, anule, anulém o anulám, anuléu o anuláu, anúlen – anulada, anulat – anularía, anularíes, anularíe, anularíem, anularíeu, anularíen – anulára, anuláres, anuláre, anulárem, anuláreu, anuláren – haguera anulat lo vol anular     anulál , anulála anularlo, anularla     anunsi, anunsis anuncio, anuncios     anunsiá , anunsi – anunsio, anunsies, anunsie, anunsiém o anunsiám, anunsiéu o anunsiáu, anúnsien – anunsiat, anunsiada – anunsiára, anunsiáres, anunsiáre, anunsiárem, anunsiáreu, anunsiáren – haguera anunsiat – anúnsiat al periódic ! - anunsiaría, anunsiaríes, anunsiaríe, anunsiaríem, anunsiaríeu, anunsiaríen anunciar     anunsiabe anunciaba     anunsiaben anunciaban     anunsián (g), anunsiáns anunciando, anunciante     anúnsie, anunsie anuncia     aon donde     aón ? dónde, adónde ?     apagá – apago, apagues, apague, apaguém o apagám, apaguéu o apagáu, apáguen – apagat, apagada (acorat, acorada) – apagára – apagaría – apagaré apagar     apagabe apagaba     apagada, apagades apagada, apagadas     apágales apágalas     apágals apágalos     apagat, apagats apagado, apagados     apago apago     apagó, apagón, apagóns apagón, apagones     apague apaga     apalissá apalizar, dar una paliza     apalissála apalizarla     apalissat, apalissats apalizado     apamplat, apamplats (atontat, atontada, vore baubo) atontado, atontada     apañá, arreglá arreglar, apañar     apañéu apañáis     apará parar     aparadó, aparadós – alacena, vitrina, escaparate, estantería, rebost (despensa) – puesto aon pará o aon se apare algo, l´aigua (aturadó) aparador, alacena, trinchero, vitrina, escaparate, estantería, despensa – sitio donde parar o donde se para algo, como el agua.     aparato, aparatos aparato, aparatos     aparcadó aparcador     aparcat aparcado     apareguda, acomparada, pareguda, aparegut, acomparat, paregut parecida, parecido     aparégue aparezca     aparegut (ha) aparecido     aparéisse, apareixe aparecer     aparéissen copiar, copia, copiado     apareissíe, apareixíe aparecía     apareix aparece     aparéixe - aparéixco, apraréixes, aparéix, apareixem, apareixéu, aparéixen – ha aparegut, apareguda (tamé pareguda, de paréixe) – apareixería – apareguéra, apareguéres, apareguére, apareguérem, apareguéreu, aparaguéren – aparissió – apariénsia aparecer     apareixén (g) apareciendo     apareixerá aparecerá     apareixíe aparecía     apareixíen aparecían     aparellá – fé una parella (un casamenté) – dixá algo parello, igualat, per ejemple, una era de un hort cuan se cave  hacer pareja – dejar algo parejo, igualado, por ejemplo una era de un huerto cuando se cava     aparellada, aparellat aparejada, aparejado     aparells aparejos     aparén , aparenta aparente     aparen, apáren paran     aparenmén, aparenmen aparentemente     aparenten aparentan     aparesque, apareixque aparezca     apariénsia, apariénsies apariencia, apariencias     aparissió, aparissións aparición, apariciones     apart, a part aparte     apartá, apartás – yo (me) aparto, apartes, aparte, apartém o apartám, apartéu o apartáu, apárten – apartat, apartada – apartaría – si yo me apartára – fés a una vora apartar     apartaba, apartabes o apartáes, apartabe o apartáe, apartabem o apartáem, apartábeu o apartáeu, apartáen o apartáben apartar (pasado)     apartabe apartaba     apartaben apartaban     apartada, apartat apartada, apartado     apartadeta, apartadet ting uns dinés apartadets  apartadita, apartadito – tengo unos dineros, unas perras, apartaditos.     apartáe, apartabe apartaba     apartál apartarlo     apartála apartarla     apartáls, apartáles apartarlos, apartarlas     apartám apartarme     apartamén , apartaméns (de turisme rural, de playa) apartamento     apartán (g) apartando     apartánse apartándose     apartat, apartats, apartada, apartades apartado, apartados, apartada, apartadas     apartéulo ! apartadlo !     apassibilidat, pas, pau, tranquilidat, calma, benignidat, dolsó, passiénsia, serenidat, suavidat, mansedumbre apacibilidad, paz, tranquilidad, calma, benignidad, dulzura, paciencia, serenidad, suavidad, mansedumbre     apassible apacible     apassiguá, passificá, paliá, amortiguá, aplacá, acotolá, calmá, dolsificá, frená, mitigá, serená, assosegá, suavisá, tranquilisá apaciguar, pacificar, paliar, amortiguar, aplacar, aquietar, calmar, dulcificar, frenar, mitigar, serenar, sosegar, suavizar, tranquilizar     apassionada, apassionades apasionada, apasionadas     apassionat, apassionats apasionado, apasionados     apátic, sense ganes de fé res, indiferén, indolén, dixat, descuidat, dessidiós, abúlic apático, sin ganas de hacer algo, indiferente, indolente, dejado, descuidado, desidioso, abúlico     apeám apearme     apeánse apeándose     apedassá, ficá pedassos, pedás apedazar     apedregare granizara, apedreara     apedregat, apedregada granizado, granizada     apegá – apegás una enfermedat pegar, pegarse – contagiar, contagiarse     apegabe pegaba     apegaben, apegáen pegaban     apegades, apegats (per ejemple, en visc  o wesque ), enganchats, enganchades, enviscat, enviscada, enviscolat, enviscolada, enviscolats, enviscolades pegadas, pegados     apegalós, herba pegalosa, apegalosa, que se apegue mol a la roba, sobre tot als calsetíns. pegalosille, setaria verticillata ,  pegalosilla que se pega, que se contagia, hierba que se pega con facilidad ( setaria verticillata)     apegán (g) apegánse (g) – pegán (g) es de pegá, fótre, esbatussá Pegando, pegándose – pegando (golpear)     apegat, apegats – ballá apegats es ballá ... pegado, pegados – bailar pegados es bailar ...     apegue (se) se pega     apellidat, apellidats apellidado, apellidados     apellit, apellits - denominassió, designassió, apelatiu, patronímic, sobrenom, alias, apodo, mote, títul clamor, crit, cridada apellido, apellidos - nombre, denominación, designación, apelativo, patronímico, sobrenombre, alias, apodo, mote, título clamor, grito, llamada     apenada, apenades apenada, apenadas     apenáe, apenaba apenaba     apenat, apenats apenado, apenados     apéndis, apéndix (lo) – no es la pendis  apéndice - añadido, agregado, aditamento, prolongación, suplemento, anexo, adjunto, adición, añadidura, complemento, alargamiento rabo, cola, tentáculo, antena, miembro, extremidad     apenen apenan     apenes apenas     apersibí apercibir     apertura – vore obrí - estreno, inaugurassió, inissiassió, escomensamén, prinsipi Apertura, - ver abrir – abertura, estreno, inauguración, iniciación, comienzo, principio     apessadumbrat, apessadumbrat, apenat, apenada apesadumbrado, apesadumbrada, apenado, apenada     apestá , putí  (vore putput ), atufá apestar , heder     apestáe, apestabe, putíe apestaba , hedía     apeteissíe, apetíe, apeteixíe apetecía     apetí apetecer     apetíe apetecía     apetiguere, apetire apeteciera, apeteciese     apetiríe apetecería     apetís, apetix – m´apetix, me apetix, t´apetix, te apetix, li apetix, mos apetix, tos apetix, los apetix apetece, me, te, le, nos, os, les     apetisque, apetixque apetezca     apiazá , apedassá (pedás) - remendá, compónre, apañá, arreglá apedazar, remendar, componer, apañar, arreglar     apissonánla apisonándola     apissoná , aplaná, nivellá, enrasá, comprimí, espachurrá, despachurrá, aplastá, apretá, potejá, patejá, explaná, alisá  apisonar; allanar, nivelar, enrasar, comprimir, apachurrar, aplastar, apretar, laminar, pisonear, espachurrar, explanar, alisar      apissonada, apissonades apisonada, apisonadas     apissonadora apisonadora     apissonat, apissonats apisonado, apisonados     ápit , ápits apio, apios     aplaná, aplano, aplanes, aplane, aplaném o aplanám, aplanéu o aplanáu, aplánen – aplanat, aplanada, pla, planet, plano (dibuixat a un papé) allanar     aplanades allanadas, llanas     aplanadeta, aplanadet allanadita, allanadito     aplanat, aplanats allanado, allanados     aplanirém, aplanarém allanaremos     aplanit, aplanat allanado     aplassá aplazar     aplassat aplazado     aplastabe aplastaba     aplastades, empanades, empanada, aplastada, aplastat, empanat aplastadas, empanadas     aplastánlo (g), aplastánla (g), empanánlo (g), empanánla (g) aplastándolo, aplastándola, empanándolo, empanándola     aplastánlos aplastándolos     aplastat aplastado     aplastémla aplastémosla     aplaudí aplaudir     aplaudín (g) aplaudiendo     aplaudirá aplaudirá     aplaudíssen, aplaudíxen aplauden     aplaudix aplaude     aplausso, aplaussos aplauso, aplausos     aplec, conjún de varies coses o persones (reunió, junta) conjunto de varias cosas o personas (reunión, junta)     aplegat, aplegats reunido, reunidas     aplenat, ple (omplit) lleno     aplicá, aplicás – yo me aplico, apliques, aplique, apliquém o aplicám, apliquéu o aplicáu, aplíquen – aplicat, aplicada – aplicára – aplicaré – aplicaría aplicar, aplicarse     aplicabe aplicaba     aplicadamen aplicadamente     aplícali Aplícale     aplícam aplícame     aplicán (g) aplicando     aplicánles aplicándolas     aplicassió, aplicassións aplicación, aplicaciones     aplicat, aplicada aplicado, aplicada     apocá, apocás apocar, apocarse - humillarse, limitar, menguar, mermar, minorar, amedrentarse, amilanarse, cortarse, aflojar, deprimirse, abatirse, acobardarse, acoquinarse, achicarse, amenguar, aminorarse, arredrarse, asustarse, aturdirse, avergonzarse, rebajarse, degradarse, retraerse, acojonarse     apocades apocadas     apocadet apocadito     apocadeta apocadita     apocadets apocaditos     apocat apocado     apoderá, apoderás – yo me apodero, apoderes, apodere, apoderám o apoderém, apoderáu o apoderéu, apodéren – apoderaría – apoderára – apoderaré – aixó me se apodere (pot en mí) – apoderat, apoderada – lo poder (vore verbo podé o pugué) apoderar, apoderarse     apoderáe o apoderabe (ell se, ella se) apoderaba     apoderat apoderado     apolillá, apolillás - ratás, carcoma  : corcás , querás , deteriorás, fes malbé, corrómpres apolillar - raerse, carcomerse, deteriorarse, estropearse, corromperse     apolillán (g) apolillando     apoquit, apocat apocado     aportá aportar     aportassió aportación     apósits - gassa, cotó, compresa, vena, vendaje apósitos - gasa, algodón, compresa, venda, vendaje     apossento, apossentos aposento, aposentos     aposta – fé algo aposta (a propósit) – fé una aposta (jugá, joc, primitiva, lotto, loto, euromillones) aposta, adrede – apuesta     apóstols apóstoles     apóstrofe – l´apóstrofe en chapurriau se fa aná lo menos possible, es mol afransesat . apóstrofe     apoyá, apoyás – yo me apoyo, apoyes, apoye, apoyém o apoyám, apoyéu o apoyáu, apóyen – apoyat, apoyada – apoyaría – apoyára, apoyáres – apollaré – poyet apoyar, secundar, defender, ayudar, proteger, auxiliar, amparar, animar, avalar, asistir, patrocinar, estimular, favorecer, respaldar, reafirmar, corroborar, confirmar, descansar, descargar, arrimar, gravitar, adosar, asentar, fundar, basar, armar, hincar, apuntalar, cargar, soportar, sustentar, sostener, reclinar, acodar, sujetar, afirmar, reafirmar, confirmar, corroborar     apoyabe apoyaba     apoyáben apoyaban     apoyada apoyada     apoyades apoyadas     apoyáe o apoyábe (ella, ell) apoyaba     apoyán (g) apoyando     apoyánse (ell,ella) apoyándose     apoyánsel apoyándoselo     apoyat, apoyada, apoyats, apoyades apoyado, apoyada, apoyados, apoyadas     apoyo, apoyos - soport (aon se apoye algo) apoyo, apoyos     apremiá , donás pressa – Dónat pressa, que ham de torná a Premià de Mar  (Enric o Xavi )  apremiar, urgir, acuciar, apresurar, compeler, aguijonear, azuzar, apurar, atosigar, estimular, exigir, incitar, instar, hostigar, obligar, darse prisa, meter prisa     apremiabe apremiaba     aprendís, aprendísos aprendiz, aprendices     aprensió, prejuissi, escrúpol , ressel, reparo, manía , repugnánsia, miramén, desconfiansa, sospecha, temó, po, vergoña, asco, tirria, obsessió aprensión, prejuicio, escrúpulo, recelo, reparo, manía, repugnancia, miramiento, desconfianza, figuración, sospecha, miedo, temor, vergüenza, asco, tirria, ojeriza, obsesión     aprensións aprensiones     aprentánsels – apretánse apretándoselos – apretándose     apresamén - detensió, captura, aprehensió, arresto, redada, secuestro, prendimén, aprisionamén, engarjolamén, engabiamén apresamiento, detención, captura, aprehensión, arresto, redada, secuestro, prendimiento, aprisionamiento, asimiento     apresánlo apresándole     apresats apresados     apressiá, apressiás apreciar, apreciarse     apressiába, apressiábes o apressiáes, apressiábe o apressiáe, apressiábem o apressiáem, apressiábeu o apressiáeu, apressiáben o apresiáen apreciar, pasado     apressiabe apreciaba     apressiable apreciable     apressiables apreciables     apressiades apreciadas     apressián (g) apreciando     apressiánlo apreciándolo     apressiassió apreciación     apressiat apreciado     apressiats apreciados     apréssio (yo) aprecio     apressio, afecte, estima, cariño, respecte, amor, amistat, considerassió, atensió, apressiassió, crédit aprecio, afecto, estima, cariño, respeto, amor, amistad, consideración, atención, apreciación, crédito, valoración     apressurada, apressurat, en pressa, apressurades, apressurats, apressúrat ! apresurada, apresurado, con prisa, apresurados, apresúrate !     apressuradamén apresuradamente     apressurades apresuradas     apressurámos apresurarnos     apressure (se), se done pressa se apresura, se da prisa     apretá, apretán (g) – apreto, apretes, aprete, apretém o apretám, apretéu o apretáu, apréten – apretaría – apretára – apretat, apretada – apréta ! - un apretó de pancha o de máns apretar     apretaba, apretábes o apretáes, apretáe o apretábe, apretábem o apretáem, apretábeu o apretáeu, apretáen o apretáben apretar, pasado     apretabe apretaba     apretabes apretabas     apretades apretadas     apretadets apretaditos     apretáe, apretabe apretaba     apretáen, apretaben apretaban     aprétala apriétala     apretála apretarla     apretán (g) apretando     apretánla apretándola     apretánli apretándole     apretaré apretaré     apretats apretados     apretáume apretadme     aprete aprieta     apreto – preto, apretos, pretos – me has ficat en un aprieto aprieto – prieto, sujeto – me has puesto en un aprieto     apretó, apretóns apretón, apretones     apretonet apretoncito     apretos aprietes – prietos, sujetos     aprimat (se ha) adelgazado (ha)     aprobá – aprobassió – aprobo, aprobes, aprobe, aprobém o aprobám, aprobéu o aprobáu, apróben – aprobat, aprobada – aprobaría – aprobára – apróba este exámen !  aprobar     aprobabe aprobaba     aprobán (g) aprobando     aprobánu tot (hay passat lo curs) aprobándolo todo (he pasado el curso)     aprobaríe aprobaría     aprobassió aprobación     aprobe aprueba     aprobéu aprobáis     aprofita aprovecha     aprofitá – aproftán (g) – aprofito, aprofites, aprofite, aprofitém o aprofitám, aprofitéu o aprofitáu, aprofíten – aprofitat, aprofitada – aprofitára – aprofitaría – aprofíta ! - profit, bon profit aprovechar     aprofitabe aprovechaba     aprofitada aprovechada     aprofitáe o aprofitabe (ell, ella) aprovechaba     aprofítal aprovéchalo     aprofitála aprovecharla     aprofitáls aprovecharlos     aprofitán (g) aprovechando     aprofitará aprovechará     aprofitarán aprovecharán     aprofitare aprovechara     aprofitaríe aprovecharía     aprofitat aprovechado     aprofitats aprovechados     aprofite aprovecha     aprofito – que aprofito – bon profit aprovecho – que aproveche – buen provecho     apropá, apropás (prop) acercar, acercarse     apropánse acercándose     apropiá, apropiás apropiar, apropiarse     apropiada, apropiades apropiada, apropiadas     apropiadamen apropiadamente     apropiades apropiadas     apropiat apropiado     aproximá, aproximás – yo me aproximo, aproximes, aproxime, aproximém o aproximám, aprofiméu o aproximáu, aproxímen – aproximaría – aproximára – aproxímat ! - aproximat, aproximada  aproximar, aproximarse     aproximadamen aproximadamente     aproximánse aproximándose     aproximánsels, apropánsels aproximándoseles     aproximassió aproximación     aproximáu aproximáis     aproxime aproxima     apte, apto apto     aptes aptos     aptitut aptitud     apuche, puge (lo) lo sube     apún - a pun de Apunte – a punto de     apúns apuntes     apuntá, apuntás – apuntán (g) – apunto , apuntes, apunte, apuntém o apuntám, apuntéu o apuntáu, apúnten – apuntada, apuntat (lo vi que se fa agre) – apuntára – apuntaría – apúntat ! - apuntadó apuntar, apuntarse     apuntabe apuntaba     apuntaben apuntaban     apuntáe, apuntabe apuntaba     apuntalá apuntalar     apuntán (g) apuntando     apuntaríe apuntaría     apuntassió, apún, apúns, apunte, apuntes, apuntamén apunte, apuntamiento     apuradamen apuradamente     apuradet, apuradeta apuradito, apuradita, apuradillo, apuradilla     apurat, apurada apurado, apurada     apuros (los, en) apuros (los, en)     aquell aquel     aquell , aquella, aquells, aquelles aquel, aquella, aquellos, aquellas     aquella aquella     aquelles aquellas     aquells aquellos     aquí, astí, assí, ací aquí     ara ahora     ara mateix ahora mismo     árabe , árabes (moro, moros es diferén pero sels diu igual) – ara ve un árabe y al cap porte un turbánÁrabe – ahora viene un árabe y en la cabeza lleva un turbante     arabescos (adornos) arabescos, adorno, ornato, espiral, voluta     arabissassió arabización     Aragó Aragón     aragonés aragonés     aragonesos aragoneses     araña, arañes – animal – persona bruta araña, arañas – animal – persona sucia     arbelló (aubelló, auvelló) drenaje de agua     arbequina, oliva – tamé ñan uns olivés borts que fan les olives casi iguals oliva arbequina – también hay unos olivos bordes, sin injertar, que hacen las olivas casi iguales.     arbitri, arbitris arbitrio, arbitrios - potestad, capacidad, poder, autoridad, derecho, albedrío, voluntad, opción, licencia, resolución, recurso, medio, impuesto, tasa, carga, tributo, contribución, gabela, exacción, gravamen, tributación, imposición     árbre , árbres, ábre, ábres árbol, árboles     arbret, arbrets, abret, abrets arbolito, arbolitos     arc, arco arco     arcada , arco , arc , arcá  (portal)arcada, arco, portal     arcano, arcanos, arcana, arcanes, de aixó sap mol Carlos Ollés (misteri, mistiari) arcano,  misterio, enigma, secreto, problema, misterioso, enigmático, secreto, oculto, recóndito, reservado, hermético, sibilino, impenetrable, insondable, subrepticio, incógnito, esotérico     arco, arcos arco, arcos     Arcoiris – arc de San Martí arcoiris, arco de San Martín     arcón, baúl, arcóns, baúls arcón, baúl, arcones, baúles     archilaga, argilaga, archilagues, argilagues aliaga, aliagas (plantas con flor amarilla)     archiu, archius, archivo, archivos archivo, archivos     archivada archivada     archivat archivado     ardén (ruén, mol calén) ardiente (muy caliente)     ardénmen ardientemente     ardid, ardids ardid, ardides, astucia, treta, truco, maña, engaño, añagaza, trampa, artificio, artimaña, amaño, estratagema, jugarreta, maquinación, celada, lazo, embuste, mentira, falacia, timo, fraude, chasco, trápala, trapaza, bribonada, zancadilla     ardó, ardós ardor, ardores     arena, arenes arena, arenas     arenilla, areneta arenilla     arenós arenosos     arenosa arenosa     arenque, arenques, sardines de cubo, guardiassivils arenque, arenques, sardinas de cubo, guardiaciviles     Areñs de Lledó , MatarrañaAreñs de Lledó, pueblo del Matarraña     arestes, aresta (de la espiga, espigues, espigadilla) aristas, arista, espiga, espigas     argadells , sistella, sistelles de vime, banastes cestos de mimbre     argent, plata, dinés plata (AG), dinero     argila, argiles arcilla, arcillas     argilaga, argilagues aliaga, aliagas (plantas con flor amarilla)     arguellat, arguellada, arguelladet, arguelladeta, arguellats, arguellades seco, delgado, enfermizo     argumén, arguméns argumento, argumentos     argumentá – argumento, argumentes, argumente, argumentém o argumentám, argumentéu o argumentáu, arguménten – argumentat, argumentada – argumentára – argumentaría – arguménta milló ! argumentar     árid , aon no se críe la vida – vore grava Árido , donde no se cría la vida – grava    arissó – arissóns erizo, erizos     armá , armás - armo, armes ,arme, armém o armám (jaleo), arméu o armáu, ármen – armára – se armará grossa – armaría – armaré, armarás, armará, armarém, armaréu, armarán armar, armarse     arma, armes, armat, armada arma, armas     armabe armaba     armán (g) jaleo armando (jaleo)     armari, armaris, almari, almaris armario, armarios     armat armado     armats armados     armela , amela , ameles, armeles almendra, almendras     armelat, amelat almendrado     armelats, amelats almendrados     armelé, amelé almendro     armelés, amelés almendros     armeleta almendrita     armen arman     armónica, armónic, armoniós, acorde, eufóric, afinat, avingut, solidari, unit, conforme  - vore harmónica armónico, armonioso, acorde, eufórico, afinado, avenido, solidario, unido, conforme     armoníes armonías     arna, arnes (abelles, apicultura) arna, arnas de las abejas, colmenas - colmenar, abejar, panal     arnella, arnelles (de ferro, per a lligá als machos, burros, mules) anilla, anillas de hierro, para atar a los equinos     arnés, arnesos – Arnes a Tarragona  : lo nom ve de les arnes  de les abelles , arna , y la gen de allí són gendarmes (gent d´Arnes) arnés, arneses – Arnes en Tarragona  : el nombre proviene de las arnas de las abejas, arna, la colmena, y la gente de allí son gendarmes  (gent d´Arnes )     aro, aros aro, aros     aroma (vore flat y auló) aroma     aromátic, aromátics aromático, aromáticos     aromes aromas     arpioc , arpiot , ferramenta en forma de U y detrás té un CAS de ferro herramienta con forma de U y detrás otra pieza de hierro (cas)     arpón, arpóns (per a peixcá) arpón, arpones     arquejada arqueada     arquejat arqueado     arquitecto, arquitecte, arquitectes, arquitectos arquitecto, arquitectos     arrabal (carré) - barri, barriada, afores, periféria, extrarrádio, extramuros, alrededós, enchample, sercaníes arrabal (calle) - suburbio, barriada, afueras, periferia, extrarradio, extramuros, alrededores, aledaños, alfoz, ensanche, cercanías     arracada, arracades pendiente, pendientes para la oreja     arraclau , arreclau  (Scorpio ), arraclaus , arreclaus  – La Perla de Steinbeck en chapurriau escorpión , escorpiones     arraíl , arraíls raíz, raíces     arrailá - arraigá, aclimatá, fixá, implantá, adaptá, agarrá, péndre, collá arrailar, arraigar, aclimatar, fijar, implantar, adaptar, agarrar, prender, cuajar     arrailat, arrailats, arrailada, arrailades arraigado, arraigados, arraigada, arraigadas     arrancá, arrencá, arrencás, arrancás – arrencán (g), arrancán (g) – arranco, arranques, arranque, arranquém o arrancám, arranquéu o arrancáu (a córre), arránquen – arrancára – arránca ! - arrancaría – arrancat, arrencat, arrancada, arrencada arrancar     arrancaba, arrencaba, arrancabes, arrencabes, arrancáes, arrencáes, arrancabe, arrencáe, arrencabe, arrencáe, arrancábem, arrencábem, arrencáem, arrancáem, arrancábeu, arrencábeu, arrencáeu, arrancáeu, arrancáben, arrancáen, arrencáben, arrencáen arrancar, pasado     arrancál arrancarlo     arrancáls arrancarlos     arrancán (g) arrancando     arrancat, arrancada arrancado, arrancada     arrancats, arrancades arrancados, arrancadas     arranque arranque     arrasat arrasado     arrassá arrasar     arrassaben arrasaban     arrassats arrasados     arrasserás, buscá rasé, cubert – yo me arrasséro, te arrasséres, se arrassére, mos arrasserám o arrasserém, tos arrasseráu o arrasseréu, se arrasséren – arrasseraría – si yo me arrasserára – arrassérat que ve la gebrada !  buscar cubierto para el frío     arrastrá, arrastrás, arrastrán (g) – yo me arrastro, arrastres, arrastre, arrastrém o arrastrám (al guiñot o la brisca), arrastréu o arrastráu, arrástren – arrastrat, arrastrada – arrastrára – arrastraría – arrastraré – portá algú a rastres – está per al arrastre arrastrar     arrastrába, arrastrábes o arrastráes, arrastrábe o arrastráe, arrastrábem o arrastráem, arrastrábeu arrastráeu, arrastráben o arrastráen arrastraba, arrastrabas, etc     arrastrabe, arrastráe arrastraba     arrastraben, arrastráen arrastraban     arrastrán (g) arrastrando     arrastránme arrastrándome     arrastránse arrastrándose     arrastraríe arrastraría     arrastrat arrastrado     arrastre arrastre     arrastron arrastren     arreá arrear - azuzar, aguijar, aguijonear, hostigar, animar, estimular, excitar, activar, acelerar, exhortar, golpear, pegar, zurrar, tundir, atizar, apalear, sacudir, fustigar, cascar, magullar     arreáben arreaban     arrebatá – tráure, robá - (yo te) arrebato, arrebates, arrebate, arrebatám o arrebatém, arrebatáu o arrebatéu, arrebáten – arrebataría – arrebatára – arrebataré arrebatar     arrebataben arrebataban     arrebatán (g) arrebatando     arrebatánli arrebatándole     arrebatat, arrebatats arrebatado, arrebatados     arrebol, roch, encarnat, colorat, rogéng, carmín, carmessí, escarlata – royo en aragonés arrebol, rojo, encarnado, colorado, rojizo, carmín, carmesí, escarlata, bermejo (vermell en catalán), bermellón     arrebolat, arrebolats, arrebolada, arrebolades (vore arrebol) arrebolado, arrebolada     arrechucho, arrebato, pronto, ataque, arranque, eixida, jamacuco, desmayo, achaque, enfermedat, crisis, empijoramén arrechucho, arrebato, pronto, impulso, rapto, acceso, ataque, arranque, salida, vehemencia, pasión, apasionamiento, éxtasis, arrobo indisposición, malestar, desmayo, abatimiento, afección, achaque, enfermedad, ataque, crisis, empeoramiento     arredrá, arredrás - atemorisá, assustá, fé po, fé temó, intimidá, acobardá, acoquiná, amedrentá, amilaná, apocá, desalentá, desanimá, espantá, esbarrá, horrorisá, horripilá, acolloná arredrar, arredrarse, atemorizar, asustar, intimidar, acobardar, acoquinar, retraer, amedrentar, amilanar, apocar, desalentar, desanimar, espantar, horrorizar, horripilar, acojonar, sobrecoger     arredrabe arredraba     arrefredá, arrefredás (tamé encatarrás) enfriar, enfriarse     arrefredál enfriarlo     arrefredáls enfriarlos     arreglá – arreglo, arregles, arregle, arreglém o arreglám, arregléu o arregláu, arréglen – arreglán (g) – arreglara, arreglares, arreglare, arreglárem, arregláreu, arregláren – haguera arreglat – arreglaría, arreglaríes, arreglaríe, arreglaríem, arreglaríeu, arreglaríen – arreglo arreglar     arreglaben arreglaban     arreglades arregladas     arregláe, arreglabe arreglaba     arregláen o arregláben arregalaban     arreglál arreglarlo     arreglála arreglarla     arregláls arreglarlos     arreglám, arreglém arreglamos, arreglarme     arreglán (g) arreglando     arreglánse arreglándose     arreglare arreglara, arreglase     arreglarém arreglaremos     arreglarem, arreglárem arregláramos     arreglaríen arreglarían     arreglat, arreglada, arreglats, arreglades arreglado, arreglada, arreglados, arregladas     arregláu arregláis     arregle arregla     arreglém arreglamos     arregléu arreglais     arreglo arreglo     arrele, arraíle, vore arrailá - arraigá, aclimatá, fixá, implantá, adaptá, agarrá, péndre, collá arraiga, aclimata, fija, implanta, adapta, agarra, prende, cuaja, echa raíces,      arremangá, arremangás, remangá, eixecás les mánegues, mánega – pujás, alsá, enrollá arremangar, arremangarse, remangar, recoger, levantar, subir, alzar, enrollar, respingar     arremangue (arremangar) arremanga     arremétre, embestí, aviás, pressipitás, abalansás, aventás, agredí, atacá, assaltá, combátre, chocá, estrellás, empéndre arremeter,embestir, acometer, arrojarse, precipitarse, abalanzarse, lanzarse, agredir, atacar, asaltar, combatir, chocar, estrellarse     arremolinat arremolinado     arremullá (ficá algo a remull, a remulla) – al Matarraña no se diu mullá, sino bañá - humí, duchá, empapá, regá, calá, chopá, amerá, remojar, mojar (poner algo en remojo),humedecer, mojar, bañar, duchar, empapar, regar, calar     arremullaben  remojaban     arrénca ! arranca ! arranca !     arrencá, extirpá, extraure, separá, desarrailá, traure, suprimí, eliminá, erradicá, desapegá, desclavá, arrebatá, eixí, partí, aná, asselerá, marchá, escomensá, inissiá arrancar, extirpar, extraer, separar, descuajar, desarraigar, desraizar, descepar, sacar, quitar, suprimir, eliminar, erradicar, despegar, desencajar, desclavar, descerrajar, arrebatar, salir, partir, ir, acelerar, marchar, comenzar, iniciar     arrencaben arrancaban     arrencán (g) arrancando     arrencats, arrencat, arrencada, arrancada, arrencades, arrancades (vore arracades : pendientes) arrancados, arrancado, arrancada, arrancadas     arrénco , arrenco , arranco - Pare, sego o arrenco? arranco     arrendá arrendar, alquilar     arrendá alquilar     arrenquéu arrencais     arreo, arreos – de arreá - adorno, atavío, gala, ornato, guarnissió, guarnissións, aparell, apero, brides, equip, equipamén arreo,adorno, atavío, gala, ornato, aderezo, guarnición(es), jaeces, atalaje, aparejo, apero, bridas, equipo     arrepentí, arrepentís arrepentir, arrepentirse     arrepentimén arrepentimiento     arrepentit, arrepentida arrepentido, arrepentido     arrepentíu arrepentís     arrepentíx arrepiente     arrepentixes arrepientes     arrepetá – arrepeto,arrepetes,arrepete, arrepetém o arrepetám,arrepetéu o arrepetáu, arrepéten – arrepetaría – arrepetára – arrepetaré recoger, poner orden     arrepetán (g) recogiendo     arrepetát, arrepetat recogido     arreplegada recogida     arreplegades recogidas     arreplegáe o arreplegabe (ell, ella) recogía     arreplegála (an ella), arreplegál (an ell) recogerla, recogerlo     arreplegáles recogerlas     arreplegáls recogerlos     arreplegán (g) recogiendo     arreplegat, arreplegats recogido, recogidos     arrepleglá (de enterra) – vore arrepetá recoger     arreplego (yo) – que ella arreplego Recojo – que ella recoja     arreplegos recojas     arrestos -  detensió, apresamén, captura, péndre, reclusió, apresonamén, encarselamén, enchironamén, engabiamén, espossamén, valor, brío, ímpetu, ánim, ánimo, determinassió, ressolusió, valentía, gallardía, enjundia, atrevimén, ossadía arrestos -  detención, apresamiento, captura, prendimiento, reclusión, aprisionamiento, encierro, encarcelamiento, enchironamiento, enjaulamiento, aherrojamiento, esposamiento, coraje, audacia, intrepidez, arrojo, brío, ímpetu, ánimo, determinación, resolución, valor, valentía, bizarría, gallardía, enjundia, atrevimiento, osadía     arretrasat atrasado     arreu , está per tot arreu está por todos lados, doquier     arribá – arribo, arribes, arribe, arribém o arribám, arribéu o arribáu, arríben – arribat, arribada – si yo arribara, arribares, arribare, arribárem, arribáreu, arribáren – arribán (g) llegar (arribar)     arribaba llegaba     arribabe llegaba     arribaben llegaban     arribada llegada     arribáe o arribábe (ell, ella) llegaba     arribáen o arribáben (ells, elles) llegaban     arribám llegamos     arribán (g) llegando     arribare (ell, ella) llegara     arribarém (natros, natres) llegaremos     arribaríen llegarían     arribat, arribada, arribats, arribades llegado, llegada, llegados, llegadas     arribon lleguen     arriendo alquiler     arriero, arrieros arriero, arrieros     arriesgades arriesgadas     arrimá, arrimás arrimar, arrimarse     arrivá, arribá llegar     arrogán, arrogáns, arroganta, arrogantes arrogante, arrogantes     arronsá (los muscles, lo fron, la esquena), contráure, contracsió – ajupí, arrupí Encoger, contraer     arronsat engogido, contraido     arronse encoge     arronso encojo     arrós, arróssos arroz, arroces     arrossegá (fusta), vore rossegadó , rossegadós  arrastrar (mader)     arrugá arrugar     arrugaben arrugaban     arrugades arrugadas     arrugán (g) arrugando     arrugat, arrugats arrugado, arrugados     arruiná arruinar     arruinán (g) arruinando     arruinánse arruinándose     arruinat, arruinats arruinado, arruinados     arruissá, arruixá mojar, salpicar, esparcir agua     arruissán, arruixán mojando     arruisse, arruixe moja     arrúissen, arrúixen mojan     arruissó, arruixó acto de salpicar, mojar     arruixá - arruixo, arruixes, arruixe, arruixém o arruixám, arruixéu o arruixáu, arruixen – arruixán (g) – arruixara, arruixares, arruixare, arruixárem, arruixáreu, arruixaren – arruixaría, arruixaríes, arruixaríe, arruixaríem, arruixaríeu, arruixaríen – arruixat, arruixada mojar, salpicar, esparcir agua     arrullo, arrullos arrullo, arrullos - canturreo, tarareo, cantar, susurro, murmullo, bisbiseo, nana, acunamiento, adormecimiento, canción de cuna, galanteo, requiebro, piropo, carantoña, mimo, arrumaco, engatusamiento, embeleco     arrupís, ajupís acurrucarse, agazaparse      arrupit, arrupits, arrupida, arrupides, arrupideta, arrupidetes, arrupidet, arrupidets agachados, medio escondidos     arte, art arte     artefacte, artefactes artefacto, artefactos     arteria, arteries arteria, arterias     artesa, pastera (per a pastá lo lleute y fé pa), amassadó, batea artesa, amasadera, batea, duerna, artesón, cuezo, dornajo, gamella, masera, tolla, almocarbe     artícul artículo     articulá articular     articulassións articulaciones     articulat articulado     artículs artículos     artifissi artificio     artifissial artificial     artifissialmen, artifissiosamen artificialmente, artificiosamente     artimaña , artimañes artimaña, artimañas     artiste, artista artista     artistes artistas     artística artística     artritis artritis     arts artes     as, asos as, ases     ascensor ascensor     asclá -  estellá la lleña, fé estelles, esclopála en un mall, tascóns, destral, etc – chafá consevol cosa – asclat, asclada – yo asclo, ascles, ascle, aclém o asclám, ascléu o ascláu, ásclen cortar la leña – romper algo     asclada, asclades cortada, rota     asclat, asclats cortado, roto     ascles rompes     áscles , riscles, riscla, áscla astilla, astillas     asco asco     assossegá sosegar     aspa, aspes aspa, aspas     aspavéns aspavientos     aspecte, aspectes aspecto, aspectos     asperesa aspereza     aspirá aspirar     aspirabe aspiraba     aspiradó aspirador     aspirina, aspirines per al mal de cap y atres dolós. aspirina, aspirinas para el dolor de cabeza y otros dolores.     áspra, áspre , mes aspra que una serva o serba  verda, mes aspre que un codoñ vert  (com José Miguel Gracia Zapater ) – áspramen áspero, áspera     áspramen ásperamente     áspre, áspra áspero, áspera     asquerós, asquerosos asqueroso, asquerosos     asquerosa , asqueroses asquerosa, asquerosas      assaetejá, dispará fleches, saetes asaetear, disparar saetas, flechas     assaetejada asaeteada     assaltá asaltar     assaltabe asaltaba     assaltaben asaltaban     assaltat asaltado     assalte asalta     assalto, assaltos asalto, asaltos     asseá asear     asseada aseada     asseat aseado     asseátos asearos     asseats aseados     assechá, acechá acechar     assechán, acechán acechando     assediat asediado     assegurá, assegurás - segú – asseguro, assegures – Estás segú que has assegurat lo seguro de la escopeta ? asegurar, asegurarse – Estás seguro de que has asegurado el seguro de la escopeta ?     assegurada asegurada     assegurám asegurarme     asseguránla asegurándola     asseguránli asegurándole     assegurántos asegurándoos     assegurarém aseguraremos     assegurat asegurado     assegure asegura     asseguren aseguran     asseguréu aseguráis     asseguro aseguro     asselerá acelerar     asselerada, asselerat acelerada, acelerado     asselero acelero     assemellá, assemellás - yo me assemello a mon pare, tú te assemelles a ta mare, se assemelle, mos assemellém o assemellám, tos assemelléu o assemelláu, se asseméllen – assemellat, assemellada – assemellaría – haguera assemellat – assemellán (g) parecerse, parecer     assemellats parecidos     assemelle (se) se parece     assemellen (se) se parecen     assemelles (te) te pareces     assentá , assentás – me assento, te assentes , se assente, mos assentem, tos assenteu o assentau, se assenten (s'assenten) /assentat , assentéutos sentarse, sentar     assentada sentada     assentades sentadas     assentadet sentadito     assentáe o assentabe (se + ) sentaba     assentám sentarme     assentánse sentándose     assentaren sentaran     assentat, assentada, assentats, assentades, assentadeta, assentadet sentado, sentada, sentados, sentadas, sentadita, sentadito     assentáu, assentéu – Aón tos assentáu? - Assentáu al chiquet a la trona. Dónde os sentáis? - Sentad al chiquillo en la trona.     assente sienta     assentém (mos) sentamos (nos)     assénten (se) sientan (se)     assentes (te) te sientas     assentí, di que sí, yo assentixco, assentíxes, assentíx asentir     assentíe asentía     assentíen asentían     assento asiento     asseo, asseos aseo, aseos     asseptá, assepto, asseptes, assepte, asseptém,asseptéu, assépten – asseptat, asseptada aceptar     asseptada aceptada     asseptáe, asseptabe aceptaba     asseptáre aceptara     asseptat aceptado     assepte acepta     assepto acepto     asser, assers, acero, aceros acero     assera, asseres acera, aceras     asserada (de asser, acero) acerada     asserenada, serena serena     asserenat, sereno sereno     assertá acertar     assertabe acertaba     assertadamen acertadamente     assertades acertadas     assertáe, assertabe acertaba     assertán (g) acertando     assertarás – pensa mal y assertarás acertarás – piensa mal y acertarás     assertat acertado     asserte acierta     asserto acierto     assessinat, assessinato asesinato, asesinado     assessino, assessinos asesino, asesinos     assessorá asesorar     assí, astí, aquí aquí     assicalá acicalar - aderezar, aliñar, adornar, engalanar, ornamentar, componer, arreglarse, asearse, atusarse, atildarse, emperejilarse, emperifollarse, endomingarse, maquillarse, bruñir, pulir, limpiar     assicalades acicaladas     assiduidat asiduidad - frecuencia, constancia, continuidad, puntualidad, hábito, costumbre, reiteración, perseverancia, persistencia, asistencia, aplicación     assíduo, assídua asiduo, asidua     assiento asiento     assignatures asignaturas     assimilable, assimilables asimilable, asimilables     assistánsia, assisténsia asistencia     assistí asistir     assistida asistida     assistíen asistían     assistínlos asistiéndolos     assistit asistido     assistix asiste     assistixen asisten     ássit, ássits ácido, ácidos     assó, aixó esto     assobín, a sobín, sobín a menudo (sovint catalán)     assolá  - destruí, arrassá, devastá, saquejá, arruiná, aniquilá, derrumbá , tombá , dessolá, desmantelá, afoná – tallá, ermáasolar , derrumbar  - destruir, arrasar, devastar, saquear, arruinar, aniquilar, demoler , desolar, desmantelar, hundir, agostar, abismar, talar, yermar    assolada asolada     assomá asomar     assomabe asomaba     assománli asomándole     assománse asomándose     assomare asomara     assomás asomarse     assomats asomados     assombrá asombrar     assombrada, assombrades asombrada, asombradas     assombrat, assombrats asombrado, asombrados     assombro asombro     assombrós asombroso     assombrosa asombrosa     assombrósamen asombrosamente     assombroses asombrosas     assome (se) se asoma     assomen asoman     assomo (me) me asomo     assormá  a una cría (cordé per ejemple) ressién naixcutamamantar  a una cría    assormaben , assormáen amamantaban     assossegá sosegar, tranquilizar, apaciguar, serenar, aplacar, relajar, calmar, amansar, moderar, rehacer, reponer, descansar, reposar     assossegat sosegado     assosségat sosiégate     assosségos (que te) sosiegues     assossegue sosiega     assossiassió , assossiassións asociación, asociaciones     assubín , assobín, a sovín, a sobín a menudo     assumíe asumía     assunto, assuntos asunto, asuntos     assuriacá, fé corre la suriaca, surriaca azurriagar, hacer correr la zurriaga     assuriacabe, assuriagabe, assuriacáe, assuriagáe azurriagaba     assustá asustar     assustabe, assustáe asustaba     assustada asustada     assustades asustadas     assustál asustarlo     assustála asustarla     assustás asustarse     assustat, assustats asustado, asustados     assuste asusta     assusto asusto     asterisco, asteriscos asterisco, asteriscos     astí, assí, aquí aquí     astro, astres astro, astros     astrolabio, astrolabios astrolabio, astrolabios, sextante, atacir, instrumento, artefacto     astronauta , astronautes astronauta, astronautas      astutamen astutamente     astutes astutas     atabalá (tabal), aturdí, turbá los sentits per un soroll mol fort. aturdir, ensordecer     atabalat, atabalada aturdido, aturdida     atabut, ataúd, féretro, sarcófago, urna, caixa, caixó ataúd, féretro, sarcófago, urna, caja, cajón     atacá atacar     atacaben, atacáen atacaban     atacada atacada     atacán (g) atacando     atacará atacará     atacat atacado     atalaya, atalayes atalaya, atalayas     atañí - afectá, incumbí, importá, interessá, conserní, pertenéixe, correspondre, competí, tocá, aludí, relassioná, atribuí atañer, afectar, incumbir, importar, interesar, concernir, pertenecer, corresponder, competer, tocar, aludir, relacionar, atribuir     atansá, atansás, arrimás a un puesto, aná cap a un puesto acercar, acercarse     atapí apretar, compactar     atapíx compacta, aprieta     ataque, ataques ataque, ataques     ataronjada, de coló taronja, ataronjat anaranjada, anaranjado     ataulá / Platero de Beseit  va ataulá en una porta del corral de Tomás del Rufo . pasar la tabla para allanar un campo después de labrar     atauláe, ataulabe pasaba la tabla     ataullá, otejá, mirá otear, mirar     ataullán lo món des del Moliná  (mas de Penarroija)oteando, mirando – el mundo desde el Molinar (masía de Peñarroya)     ataúllen otean, miran     atemorisá atemorizar     atemorisá, atemorissá atemorizar     atemorisáe, atemorisabe atemorizaba     atemorisat atemorizado     atemorissabe atemorizaba     atendre, aténdre atender     aténdrels atenderlos     atenén (g) atendiendo     aténen, atenen atienden     atengueren atendieran, atendiesen     atensió, atensións atención, atenciones     atenta, atento – atén ! atenta, atento – atiende !     atentamén, atentamen atentamente     aterrissá aterrizar     aterrissaje aterrizaje     aterrorisats aterrorizados     atés (de aténdre) atendido     atesos atendidos     atestada, atestades atestada, atestadas     atestat, atestats atestado, atestados     atiborrá / empapussá empapuzar, engullir, hartar, atiborrar, hinchar     átic ático     atildá - assicalá, cuidá, asseá, arreglá, pulí, ataviá, adorná, engalaná, emperifollá (en Pere follá no) atildar, acicalar, cuidar, asear, componer, arreglar, pulir, atusar, ataviar, adornar, engalanar, emperejilar, emperifollar     atiná atinar     atinabe atinaba     atinán (g) atinando     atissá lo foc atizar el fuego     Atlántic Atlántico     atlas atlas     atmósfera atmósfera     atmósferes atmósferas     atmosféric, atmosférics, atmosférica, atmosfériques atmosférico, atmosféricos, atmosférica, atmosféricas     atontades atontadas     atontat atontado     atontats atontados     atontí, atontá atontar     atormentá atormentar     atossigá atosigar - hostigar, fustigar, acosar, azuzar, aguijonear, cansar, fatigar, fastidiar, incordiar, importunar, brear, asaetear, molestar, insistir, acuciar, apremiar, urgir, conminar, obligar, oprimir     atossigat atosigado     atracsió atracción     atractiu, atractius atractivo, atractivos     atractiva atractiva     atractives atractivas     atrafegat, atrafegada, en mol tráfec (afaenát) afaenado, ocupado, con mucho trabajo     atragantás, embossinás  atragantarse     atraguere atrayese     atrapá, enchampá, agarrá atrapar, agarrar     atrás atrás     atraure atraer     atravessá atravesar     atravessáe, atravessabe atravesaba     atravessála atravesarla     atravessán (g) atravesando     atravessat, atravessada, atravessats, atravessades atravesado, atravesada, atravesados, atravesadas     atravessen atraviesan     atre, atra otro, otra     atres otros, otras     atreví , atrevís atrevir, atrevirse     atrevides atrevidas     atrevidet, atrevideta atrevidillo, atrevidilla     atrevíe atrevía     atrevíen atrevían     atrevimén atrevimiento     atrevínmos atreviéndonos     atreviría atrevería     atrevisco, atrevíxco atrevo     atrevisque, atrevixque atreva     atrevíssen, atrevíxen atreven     atrevisses, atrevíxes atreves     atrevit atrevido     atrevítos atreviros     atrevits atrevidos     atrevíu atrevís     atrevixca atreva     atrevixco atrevo     atrevíxen atreven     atrevixque atreva     atribuí Atribuir -  asignar, aplicar, achacar, imputar, cargar, enjaretar, encasquetar, culpar, colgar, inculpar, acusar, suponer, presumir, cargar el muerto, colgar el milagro, poner el sambenito, echar la culpa, conceder, otorgar, agraciar, dar, prestar apoderarse, reivindicar, reclamar     atribuít atribuido     atribuíxen atribuyen     atronán ofrecer oferir,ofrenda, ofrecido     atronánse (tro) sonido como un trueno     atropelládamen atropelladamente     atropellaríe atropellaría     atropellat, atropellada atropellado, atropellada     atuendo, atuendos atuendo, atuendos     atún, bonito atún, bonito     aturá, aturás, pará, parás - yo me aturo, te atures, se ature, mos aturém o aturám, tos aturéu o aturáu, se atúren – aturat, aturada – aturaría, aturaríes, aturaríe, aturaríem, aturaríeu, aturaríen – aturára, aturáres, aturáre, aturárem, aturáreu, aturáren – aturán (g) parar, aturar en aragonés     aturámos aturarnos , pararnos    aturán (g) aturando, parando     aturat parado, aturado     aturdimén aturdimiento     aturdíxen aturden     aturéu paréis, aturéis     aturon, que se paron paren     au ! interjección     aubarca , abarca , albarca abarca, sandalia de suela de goma y hechas de cuero      aubarda, albarda, aubardes, albardes albarda, albardas     aubarques, abarques, albarques abarcas, sandalias de suela de goma y hechas de cuero     aubelló, albelló, desaiguadó desagüe en una finca     auberginga , aubergingues, aubergínia, obergínga, obergínia, obergínies , etc berenjena     aubrí , obrí abrir     aubríe abría     aubrís , obrís  – a Valjunquera, ell o ella aubrís  = ell o ella obriabrirse – en Valjunquera  = abre     aubrisque , óbrigue abra     aubríssen , óbrin abren     aufádega  , alfábrega  ,etcalbahaca     Aufanidat – A Beseit, Carlos de Benito díu bastán : Aixó sen va de la aufanidat (orfanidat) ufanidad ? De ufano.     aufanós, aufanosos ufano, ufanos     aufanosa, aufanoses ufana, ufanas     Aufegá, aufegás – yo (me) aufego, aufégues, aufégue, aufeguém, aufegáu o aufeguéu, auféguen – aufegán, aufegánse – aufegaría – me haguera aufegat – si yo me aufegára, aufegáres, aufegáre, aufegárem, aufegáreu, aufegáren ahogar, ahogarse     aufegabe, aufegáe ahogaba     aufegada, aufegades ahogada, ahogadas     aufegánse ahogándose     aufegare ahogara, ahogase     aufegaréu ahogaréis     aufegat, aufegats ahogado, ahogados     aufego ahogo     aufegue ahoga     auló (flat), - auloreta, bona auló, fragánsia, perfume olor (sentido del olfato) – buen olor, fragancia, perfume     aulorá oler     aulorabe, auloráe olía     auloro huelo     auloroses olorosas     aulós olores     aullá, udulá, ululá, bramá, chillá, cridá aullar, ulular, bramar, chillar, gritar, vociferar     aullabe, aulláe aullaba     aullaben, aulláen aullaban     aumén aumento     aumentá aumentar     aumentáe, aumentabe aumentaba     aumentals aumentarlos     aumentán (g) aumentando     aumentaríe aumentaría     aumentat aumentado     aumente aumenta     aumosta, aumostes, a aumostades, aumostada, almosta, almostes, a almostades, almostada almosta, lo que cabe en las dos manos unidas     auncás (si), per si acás acaso, si acaso, por si acaso     auriculá, auriculás auricular, auriculares     aurora, aurores aurora, auroras     auscultá (meche) auscultar (médico)     aussén ausente     aussénsia ausencia     aussentá, aussentás ausentar, ausentarse     aussentám ausentarme     auténtiques auténticas     autó , autós , autora , autores autor , autora , autores, autoras     autobús, autobusos, autobussos, autocar, autocars autobús, autocar     autóctona (fauna) autóctona (fauna)     autoelogio, elogiás a un mateix autoelogio, elogiarse a uno mismo     automátic, automátics automático, automáticos     automática, automátiques automática, automáticas     automatisme automatismo     automóbils, automóvils automóvil, automóviles     autónoma, autónomo autónoma, autónomo     autonómica, autonómiques autonómica, autonómicas     autopista, autopistes autopista, autopistas     autopsia, autopsias autopsia, autopsias     autoridat, autoridats (com l´arcarde  de un poble, alcalde) autoridad, autoridades     autorisá autorizar     autorisada, autorissada, autorisat, autorissat autorizada, autorizado     autorisáe, autorisabe autorizaba     autorisassió autorización     autorise autoriza     autorisen, autoríssen autorizan     autorissadamen autorizadamente     autorissarán autorizarán     autorissassió, autorisasió autorización     autosservissi autoservicio     auxili, auxilio, auxilis, auxilios auxilio, auxilios     auxiliá auxiliar     auxiliánme auxiliándome     auxiliéulos auxiliadlos     aval, avals aval, avales     avalansá, avalansás, abalansá, abalansá avalanzar, avalanzarse     aván, abán alante, adelante     avans, abáns – avanse, abanse avance     avans, abáns (de) antes (de)     avansá avanzar     avansada avanzada     avansán (g) avanzando     avanse avance     avariento, afanós, avarissiós, avarienta, afanosa, avarissiosa afanoso, avaricioso     avaríssia (trenque lo sac) avaricia (rompe el saco)     avarissiós, avarissiosa, avarissiosos, avarissioses avariciosos, avariciosas, avaricioso, avariciosa     avassallá avasallar     avellana, avellanes, avellané – avellaneta, avellanetes Avellana, avellanas, avellano – avellanita, avellanitas     Avemaría, Ave María, Avemaríes Avemaría, Ave María     avena, avenes avena, avenas     avénta aixó ! tira esto !     aventá, aviá, tirá aventar, aviar, tirar, arrojar, etc     aventáben aventaban     aventajat, aventajada aventajado, aventajada     aventajats, aventajades aventajados, aventajadas     aventál aventarlo     aventála aventarla     aventáli aventarle     aventánli aventándole     aventánloshi aventándoselos     aventaríen aventarían     aventat, aventats (tamé lloco, com lo del cacao  de la facao, Manuelico Riu Fillat) aventado, aventados (tb loco)     avente avienta     aventéu aventáis     avento – lo carro pel pedregal aviento el carro por el pedregal     aventurá, aventurás aventurar, aventurarse     aventura, aventures aventura, aventuras     avergoñí, avergoñís (v) avergonzar, avergonzarse     avergoñía (yo) avergonzaba     avergoñida avergonzada     avergoñides avergonzadas     avergoñíe avergonzaba     avergoñínse avergonzándose     avergoñire avergonzara, avergonzase     avergoñiré avergonzaré     avergoñit avergonzado     avergoñits avergonzados     avergoñíx avergüenza     avería : lo gallinám  (les gallines ) y tota classe de bestiá doméstic. gallinas  y toda clase de animales domésticos    averiá, averiás averiar, averiarse     avería, averíes avería, averías     averiat averiado     averiguá averiguar     averiguassións averiguaciones     averiguat averiguado     averigüe (ell) averigua     averíguo, averiguo averiguo     aversió, tírria tirria, aversión     avespa, avespes, avespé (niu de avespes) avispa, avispas, avispero     aviá aviar, aventar, tirar, arrojar, etc     aviabe aviaba     aviáda, aviada aviada     avián (g) aviando     aviánlo aviándolo     aviánlos aviándolos     aviánse aviándose     aviánseli aviándosele     aviáts – aventats aviados, aventados     aviáu aviáis     avíe avía     aviémla aviémosla , tirémosla    avíen avían, arrojan, tiran     aviéume aviadme     avindré avendré     avíndre, avíndres – yo me aving, avéns, avé, avením, aveníu, avénen – avindría – avindré – avinguéra – allá se les avíngue ! avenirse     avinguda, avingudes (carrés, aigua) avenida, avenidas     avión, avións avión, aviones     avís, avisos aviso, avisos     avisá, avisán – aviso, avises, avise, avisém o avisám, aviséu o avisáu, avísen – avisára – avisaré – avisaría avisar     avisadó, avisadós, avisadora, avisadores avisador, avisadores, avisadora, avisadoras     avisáen, avisaben avisaban     avisál avisarlo     avisám avisarme     avísam ! avísame !     avisán (g) avisando     avisánlo avisándolo     avisaríe avisaría     avisat avisado     avisat, avisats, avisada, avisades avisado, avisados, avisada, avisadas     avisém avisamos     avisen avisan     avituallamén, proví de vitualles avituallamiento, proveer de vituallas     avuy, avui, hui en valensá , huy (ab huy) hoy     axila, axiles – sobaco, sobacos axila, axilas – sobaco, sobacos dicsionari chapurriau castellá B  
 
No hay comentarios:
Publicar un comentario
Nota: solo los miembros de este blog pueden publicar comentarios.