XI, Molt mes greu d' En Sordel, quar l' es falhitz sos sens,

XI. 

Molt mes greu d' En Sordel, quar l' es falhitz sos sens, 

Que cuydava qu' el fos savis e conoyssens,

Per que dintre mon cors en suy era dolens,

Quar tan honrat condug don a tan avols gens

Cum lo cor d' En Blacatz qu' era sobrevalens;

Aora lo vol perdre, en que falh malamens,

Qu' aissi cum pert aquest ne perdria cinc cens,

Mas ja no y er perdutz entr' els flacx recrezens.

Que las dompnas valens lo partran entre lor,

Et en luec de vertutz lo tenran per s' onor:

E mi dons de Proensa, quar a de pretz la flor,

Prenda 'n premeiramens, e 'l gart per fin' amor.

Pueys mi dons de Bearn, quar a vera valor,

Vuelh qu' en prend' atressi tan qu' en torn la dolor,

Qu' ilh aura de sa mort, en gaug et en doussor;

Quar tos temps enanset son pretz e sa lauzor.

La comtessa prezans, dona de Vianes,

Vuelh que prenda del cor, pus a bon pretz conques; 

E gart lo ben e gen per la vertut que i es,

E penra 'l tos temps ben, si 'l guard' en totas res.

E 'l belha de la Chambra, en cui sera ben mes,

Vuell qu' en prend' atressi, pus a totz autres bes;

E gart lo en aissi cum fai son cors cortes,

E no 'l pot mielhs gardar al laus dels ben apres.

Na Guida de Rodes prendra del cor, quar fai

Sos bes grazir als pros, e quar totz bes li plai;

E gart lo ben e gen, quar ad elha s' eschai,

Que sitot ilh val pro, tos temps en valra mai.

Na Rainbauda del Baus prenda del cor assai,

Quar ilh es belha e bona et a bon pretz verai,

E gart lo ben e gen, quar tot quan gen l' estai

Garda, salvan s' onor e son plazen cors gai.

Silh de Lunelh, quar a verai pretz cabalos,

Vuelh que prenda del cor, qu' aissi s tanh, per amdos,

Quar ilh es belha e bona, e 'l cors plazens e bos,

E gart lo ben e gen, et aura 'n grat dels pros.

Pueys vuelh que del cor prenda la bella de Pinos,

Quar ilh es belha e bona et a plazens faissos,

E gart lo en aissi, quar sos cors amoros

Tenra 'l vertutz del cor tos temps gais e joyos.

De l' arma d' En Blacatz pens dieus lo glorios,

Qu' el cor es ab aquelhas de qu' el era enveyos.

Belh' Ermenda plazens, sol que dieus mi sal vos,

Cui que plass' o que pes, tos temps viurai joyos.

Bertrand d' Alamanon.

X, Planher vuelh En Blacatz en aquest leugier so,

X.

Planher vuelh En Blacatz en aquest leugier so,

Ab cor trist e marrit, et ai en be razo,

Qu' en lui ai mescabat senhor et amic bo,

E quar tug l' ayp valent en sa mort perdut so:

Tant es mortals lo dans qu' ieu no y ai sospeisso

Que jamais si revenha, s' en aital guiza no

Qu' om li traga lo cor, e qu' en manjo 'l baro

Que vivon descoratz, pueys auran de cor pro.

Premiers manje del cor, per so que grans ops l' es, 

L' emperaire de Roma, si 'lh vol los Milanes

Per forsa conquistar, quar lui teno conques,

E viu deseretatz malgratz de sos Ties.

E deseguentre lui manj' en lo reys frances,

Pueys cobrara Castella que pert per nescies;

Mas si pez' a sa maire, elh non manjara ges,

Quar ben par a son pretz qu' elh non fai ren que 'l pes.

Del rey engles me platz, quar es pauc coratjos,

Que manje pro del cor, pueys er valens e bos,

E cobrara la terra, per que viu de pretz blos,

Que 'l tol lo reys de Fransa, quar lo sap nualhos.

E lo reys castelas tanh qu' en manje per dos,

Quar dos regismes ten, e per l' un non es pros;

Mas si 'lh en vol manjar, tanh qu' en manj' a rescos, 

Que s' il mair' o sabia, batria 'l ab bastos.

Del rey d' Arago vuel del cor deia manjar,

Que aisso lo fara de l' anta descarguar

Que pren sai a Marcella et a Milau, qu' onrar

No s pot estiers per ren que puesca dir ni far.

Et apres vuelh del cor don' hom al rey navar,

Que valia mais coms que reys, so aug comtar;

Tortz es, quan dieus fai home en gran ricor poiar,

Pus sofracha de cor lo fai de pretz bayssar.

Al comte de Toloza a ops qu' en manje be,

Si 'l membra so que sol tener ni so que te,

Quar si ab autre cor sa perda non reve,

No m par que la revenha ab aquel qu' a en se.

E 'l coms proensals tanh qu' en manje, si 'l sove

C' oms qu' es deseretatz viu guair' e non val re,

E sitot ab esfors si defen ni s capte,

Ops l' es manje del cor pel greu fais qu' el soste.

Li baron volran mal de so que ieu dic be,

Mas ben sapchan qu' els pretz aitan pauc com ilh me.

Belh Restaur, sol qu' ab vos puesca trobar merce, 

A mon dan met quascun que per amic no m te.

Sordel.

IX, Belh senher dieus, quo pot esser sufritz

IX.

Belh senher dieus, quo pot esser sufritz

Tan estranh dols cum es del jov' enfan,

Del fill del rey de Castella prezan,

Don anc nulhs homs jorn no s parti marritz,

Ni ses cosselh ni dezacosselhatz;

Qu' en lui era tot lo pretz restauratz

Del rey Artus qu' om sol dir e retraire,

On trobavan cosselh tug bezonhos;

Ar es mortz selh que degr' esser guizaire,

Lo mielhs del mon, de totz los joves bos.

Anc filhs de rey no fon vistz ni auzitz

Qu' en tan ric loc fos vengutz per semblan,

Don man dolen n' iran tos temps ploran,

Quar plus es grans, quan degra esser fenitz,

Lo dols de luy, que quant es comensatz;

Quar elh era en tan ric loc pauzatz,

Qu' anc non nasquet tan desastrucs de maire

Que lai non fos astrucx totas sazos;

Don paradis puesc dir, al mieu veiaire,

Qu' es aital cortz que no y a sofraytos.

Ben degra esser Ferran capdels e guitz,

S' a dieus plagues que est mon ames tan

Lo belh e 'l bo a tot fag benestan,

Lo larc e 'l franc, lo valen e 'l grazitz,

Don cuiavon qu' en elh fos esmendatz

Lo jove reys, e 'N Richartz lo prezatz,

E 'l coms Jaufres, tug li trey valen fraire

Cui semblava de cors e de faissos

E de ric cor, e de totz bes lo paire,

Qu' er es dolens de proeza e de dos.

Anc joves reys no fon natz ni noyritz,

Del flum Jordan tro al solelh colguan,

Don fos tal dol, pus neguero 'l jaguan;

Quar li Franses ne fan dol e grans critz,

E li Engles, tug silh d' ams los regnatz,

Li Alamans, totz lors ricx parentatz,

Senhor del mon, e 'l valen emperaire,

E Samsuenha, Espanha et Aragos,

Qu' *al mon non es crestias de lunh aire

Que sieus liges o dels parens no fos.

Mas elh era sobre totz elegitz

El melhor loc, si visques mais un an,

Servir a dieu de cor e de talan,

Fons de belhs dos, murs contra 'ls Arabitz,

Solelh de mars, abrils renovellatz,

Miralh del mon, ab cuy pretz es renhatz;

Qu' en dirai pus, que nulhs no sap retraire

Lo dampnatge que sest mon doloiros

A pres en luy; e dieus, vers perdonaire,

Perdon' a luy, pus venjatz s' es de nos.

Ai! quals dols es, quar elh es chastiaire

A tot lo mon, als valens et als pros!

Giraud de Calanson.

VIII, Anc non cugey que m pogues oblidar

VIII.

Anc non cugey que m pogues oblidar

Lo dan qu' ai pres d' amicx e de senhors,

Mas lo gran dan oblid' om pel maiors,

Qu' aisso es dans que no s pot esmendar,

Qu' el melhor coms del mon e 'lh mielhs apres,

Lays m' o, que tug sabetz be del marques

D' Est quals era, no 'l vos qual lauzar ges,

Mortz es, mas ieu no cre que negus temps

Morisson tans de bons costums essemps.

Qu' elh fon savis, conoyssens e saup far

A mezura tan qu' era sa valors

El plus aut grat poiatz e sos pretz sors,

E sostener que no s pogues baissar

Lo saup ab sen, pueys fo larcs e cortes,

Humils als bos et als mals d' orguelh ples,

E vas domnas adretz en totas res,

E vertadiers a son poder tos temps,

Qu' el cor e 'l sen e 'l faitz hi mes essemps.

Autre dol ai que m' es greus a durar

Del guai comte Verones qu' era flors

De gran beutat e de totz bes colors;

Qui 'ls sieus bos aips vos volia comtar

No 'ls poiria totz retrayr' en un mes,

Ni non es hom qui tener se pogues,

Si 'ls auzia, que del cor no 'l plaingues;

Per so que mais no falhiran tos temps

Aquist duy dol que son vengut essemps.

Senher marques, vos faziatz donar

A tals cui dar no fora ja sabors,

Pueys faziatz als menutz donadors

Creisser lurs dons, quant auzian parlar

Del vostre fait cum era sobremes.

Qui fara mais los belhs dos ni 'ls grans bes,

Ni de qual cort venra tan rics arnes

Cum fazia de la vostra tos temps,

Quar negus tant cum vos non dava essemps!

Senher marques, que faran li joglar

A cui fezes tans dons, tantas honors!

Mas un cosselh non sai als trobadors,

Laisso' s morir et ano' us lai sercar;

Quar sai no vei guaire qui de lor pes,

Quar vos no y etz, ni 'l valens coms no y es;

Pauc nos laisset dieus vas que trop n' a pres,

Si laisset, tant que durara totz temps,

Plangz e sospirs e dolors tot essemps.

Aquelh vers dieus, que fo et er totz temps, 

Los meta amdos en paradis essemps.

Aimeri de Péguilain.

VII, Era par ben que valors se desfai,

VII.

Era par ben que valors se desfai,

E podetz o connoisser e saber,

Quar selh que plus volia mantener

Solatz, domney, largueza ab cor verai,

Mezura e sen, conoissensa e paria,

Humilitat, orguelh ses vilania,

E 'ls bons mestiers totz ses menhs e ses mai,

Es mortz, Guillems Malespina marques

Que fo miralhs e mayestre dels bes.

De bons mestiers el mon par non li sai,

Qu' anc non fon tan larcs, segon mon parer, 

Alixandres de manjar ni d' aver,

Qu' elh non dis non qui 'l quis, n' i trobet plai, 

Ni ges d' armas Galvains plus non valia,

Ni non saup tan Yvan de cortezia,

Ni s mes Tristans d' amor en tan d' assai;

Hueymais non er chastiatz ni repres

Negus, si falh, pus lo miralhs no y es.

On son eras siei dig plazent e guai,

E siei fag plus poderos de poder,

Qu' els autres fagz fazian desvaler.

Oi dieus! cum son escurzit li clar rai

Qu' alumavan Toscana e Lombardia,

Per que quascus anava et venia,

Ab lo sieu nom, ses dopte e ses esmai,

Qu' aissi saup pretz guizar, tan fon cortes,

Cum l' estela guidet los reys totz tres.

Per cui venran soudadier de luenh sai,

Ni 'l ric joglar que 'l venian vezer,

Qu' elh sabia honrar e car tener

Plus que princeps de sai mar ni de lai,

E manhta gens ses art, ses joglaria,

Per lo sieu don on negus non falhia;

Que manh caval ferran e brun et bai

Donava plus soven et autr' arnes

De nulh baron qu' ieu anc vis ni saubes.

Belhs senher cars, valens, e que farai?

Ni cum puesc sai vius ses vos remaner?

Que m sabiatz tan dir e far plazer

Qu' autre plazers contra 'l vostre m desplai;

Que tals per vos m' onrava e m' aculhia

Que m' er estrans, cum si vist no m' avia;

Ni ja nulh temps cambi non trobarai

Ni esmenda del dan qu' ai per vos pres,

Ni eu non cre qu' om far la m' en pogues.

Lo senher qu' es una persona en tres

Vos valha aissi cum ops ni cocha us es.

Aimeri de Péguilain.

VI, Ailas! per que viu lonjamen ni dura

VI.

Ailas! per que viu lonjamen ni dura

Selh que totz jorns vei creysser sa dolor,

Qu' er son tornat tug li miey gaug en plor

Per un fel dol que dins mon cor s' atura;

Q' uey non es joys tan grans, quan m' o cossir,

Qu' el dol qu' ieu ai me pogues escantir;

Per so non puesc motz ni sos acordar,

Qu' om, quan plora, no pot ges be chantar.

Chantar m' ave tot per aital natura

Cum lo signes que chanta ab dolor

Quan mor, et ieu chan, planhen mon senhor

Que ai perdut, ab dol et ab rancura,

N Ono Sanchitz, per cui degra morir

Quan lo perdiey, s' om si degues aucir;

E quant hom pert son bon senher e car

Degra morir, pus mais no 'l pot cobrar.

Ja non diray tan gran dezaventura,

Senher N Ono, sitot m' ai gran dolor

Que siatz mortz, quar diria folhor;

Qu' aysselh es mortz de cuy dieus non a cura,

Mas dieus vos a mandat a se venir,

Quar saubes luy e joy e pretz servir;

Mas selhs son mortz que us solion amar,

Que us an perdut, senher, ses recobrar.

Ab vos es mortz sens, franquez' e mezura,

Per que totz hom en deu aver dolor,

E tug bon ayp que tanhon a valor

Moron ab vos, per que reviu falsura

Say entre selhs que no s' en fan grazir;

Mas qui vol pretz els vostres faigz se mir,

Qu' aissi sabra dieu e pretz guazanhar,

E si mezeys e tota re honrar.

Ar puesc ben dir que tot lo mon peiura,

Q' uey non es joys que non torn en dolor,

Mas sol del ric joy de nostre senhor;

Per que m par folh qui enten ni s' atura

En autre joy mas en dieu obezir.

Segle caitiu, ab dolor faitz fenir

Totz vostres faigz, per qu' om no s deu fizar 

En vostr' amor, mas per son benestar!

Senher N Ono, de vos puesc per ver dir

Qu' anc non l' ames mas quan per dieu servir,

E per los sieus enantir et honrar,

E per los mals confondre et abaissar.

Senher, dieu prec la vostr' arma ampar,

Que say m' avetz pro layssat que plorar.

Aimeri de Bellinoi.

V. Cascus hom deu conoisser et entendre

V.

Cascus hom deu conoisser et entendre

Que riguessa ni sens ni cortesia,

Que sia el mon, no ns pot de mort defendre;

C' al jorn c' om nai comensa a morir,

E qui mais viu plus poigna de fenir;

Doncs ben es fols cel q' en sa vida s fia,

Si be s pensa de prion sa foillia;

Car nos es tost lo gentils cors faillitz

D' una valen comtessa Biatritz.

Doncs negus hom non pot per dreich contendre

Oimais, en tant cum dieus ten en baillia,

Ja 'n puosca mais sa par de valor rendre,

D' enseignamen ni d' aut cor, don dei dir:

E puois dieus se de mort non vole garir

Qui totz los bes del mon complitz avia,

Ja non fara als autres seignoria;

Que tuich morrem, e qui mais er grazitz,

Ni plus ama 'l segle, mais n' er trahitz.

Cum ausam doncs aquesta mort atendre,

Quand adobat trobam a chascun dia

Que nostra mort podem en vida rendre!

Car dieus nos ditz que l' anem lai servir

On el fo mortz per nos dampnatz garir;

E qui morir per lui vengar volria,

Cobran son dreich qu' a perdut en Suria,

Ab gran razon venria gent garnitz

Al jutgamen, lai on er Ihesu Cristz.

Qui per dieu vai l' aver e 'l cor despendre,

De paradis l' er uberta la via;

E qui no i vai deu baissar e dissendre

De tot onor; car tem que dieus l' azir

Qui reman sai ni pot anar garnitz;

Qu' ieu sai de tals c' avers e manentia

E diables e pechatz e bauzia

A 'ls retengutz cum fals avars aunitz,

Guerriers de dieu e de totz bes partitz.

Ben se cuiden en las terras estendre

E far conquistz, mas autramen cuich sia,

Car dieus, lo reis, sap s' arbalesta tendre,

E trai cairels trenchans per ben ferir;

E negus hom del colp no s pot gandir,

Quand el s' irais e vei c' om no s chastia;

Mas qui 'l dopta ni vas lui s' omelia

Aquel aura chapdel sains esperitz;

E qui no 'l fai er en enfern punitz.

A totz degra de dolor lo cor fendre

Del deseret del fill sainta Maria,

Mas col laire qui ve los autres pendre

S' esforsa plus del mal, ses repentir,

E 'l mal segle, don dieus nos lais issir,

A salvamen si cum ops nos seria;

E mon Thesaur que lais en Lombardia

Don dieu salut, car de totz nos es guitz,

E dels crozatz los cors e 'ls esperitz.

Gaucelm Faidit.

IV. Fortz chauza es, que tot lo maior dan

IV.

Fortz chauza es, que tot lo maior dan

E 'l maior dol, las! qu' ieu ancmais agues,

E so don dei totz temps plaigner ploran,

M' aven a dir en chantan e retraire;

Que selh qu' era de valor caps e paire

Lo rics valens, Richartz, reys dels Engles,

Es mortz, ai dieus! quals perd' e quals dans es!

Quant estrang mot, e quant greu per auzir!

Ben a dur cor totz hom qui 'l pot suffrir.

Mortz es lo reys, e son passat mil an

Qu' anc tan pros hom no fo; ni no vi res,

Ni ja non fo mais hom del sieu semblan,

Tan larcs, tan pros, tan arditz, tals donaire;

Qu' Alixandres, lo reys que venquet Daire,

No cre que tan dones ni tan messes;

Ni anc Charles ni Artus tan valgues;

Qu' a tot lo mon se fes, qui 'n vol ver dir,

Als us doptar et als autres grazir.

Meravil me qu' el fals secgle truan

Auza estar savis hom ni cortes,

Pus ren no i val belh ditz ni fait prezan;

E doncs per que s' esfors' om pauc ni guayre?

Qu' era nos a mostrat mortz que pot faire,

Qu' a un sol colp a lo mielh del mon pres,

Tota l' onor, tot lo pretz, tot lo bes;

E pus vezem que res no i pot guandir,

Ben deuriam meins duptar al murir.

Ai! senher reys valens, e que faran

Hueimais armas ni gran tornei espes,

Ni ricas cortz, ni belh donar ni gran,

Pus vos no i etz qu' en eras capdelaire?

Ni que faran li liurat a maltraire,

Silh que s' eran en vostre servir mes, 

Qu' atendion qu' el guazardon vengues? 

Ni que faran sels que s degran aucir 

Qu' aviatz faitz en gran ricor venir?

Avol vida e piez de mort auran

E tos temps dol, qu' en aissi lor es pres;

E Sarrazi, Turc, Payan e Persan,

Que us duptavon mais que hom nat de maire,

Creisseran tan d' orguelh tot lor afaire

Que plus greu n' er lo sepulcres conques;

Et dieus o vol, quar si 'l non o volgues,

E vos, senher, visquessetz, ses mentir

De Suria los avengra a fugir.

Jamais non ai esperansa que i an

Reys ni princeps qui cobrar lo pogues;

Pero tug silh qu' el vostre loc seran

Degran saber cum fos de pretz amaire,

E qual foron vostre dui valen fraire,

Lo joves reys e 'l cortes coms Jaufres;

E qui en loc remanra de vos tres

Ben deu aver fin cor e ferm cossir

De totz bos aips enansar e grandir.

Bel senher dieus, vos qu' etz vers perdonaire,

Vers dieus, vers hom, vera vida, merces,

Perdona li, que ops e cocha l' es;

E non gardetz, senher, al sieu falhir,

E membre vos com vos anet servir.

Gaucelm Faidit.

III. Si cum sel qu' es tan grevatz

III.

Si cum sel qu' es tan grevatz

Del mal que non sent dolor,

Non sent ira ni tristor,

De guiza m sui oblidatz,

Car tant sobrepoia 'l dans

Que mos cors non pot pensar;

Ni nuls hom tro al proar

Non pot saber com s' es grans 

D' En Barral, lo mieu bon senhor; 

Per que, s' er chant o ri o plor, 

Non o pres plus cum feira enans.

Qu' ieu pens si sui enchantatz

O sui cazutz en error,

Quan non trob sa gran valor,

Qu' aissi nos tenia onratz;

Qu' eissamens com l' azimans

Tira 'l fer e 'l fai levar,

Fasia el mans cors dreissar

Vas pretz forssatz e pesans.

E qui pretz e gaug et honor,

Sens, larguessa, astr' e ricor

Nos a tolt, pauc vol nostr' enans.

Ai! quant n' a deseretatz

Qu' eran tuit ric en s' amor!

E quant en moriro 'l jor

Qu' el fo mortz e soteratz!

Qu' en un sol no vitz mortz tans;

Neis qui l' auzia nomar

Hi atendia achaptar,

Tant era sos pretz presans!

C' aissi saup far so nom aussor,

De pauc gran, e de gran maior,

Tro no 'l poc enclaure guarans.

Ai! seigner doutz e privatz,

Cum puosc dir vostra lauzor,

Qu' a lei de riu sorzedor

Que creis on plus es voiatz,

Creis vostre laus en pensans!

E i trob ades mais que far;

E sembla 'l vostre donar,

Don vos creissia 'l talans 

On mais venion queridor,

Mas dieus, cum a bon donador,

Vos donav' ades mil aitans.

Et ar, quan vos fos poiatz,

Faillitz a guiza de flor

Que, quant hom la ve gensor,

Adoncs il chai plus viatz;

Mas dieus nos mostr' ab semblans

Que sol lui devem amar,

E 'l chaitieu mon desprezar 

On passam cum vianans; 

Qu' autre pretz torna en deshonor

E tot autre sens en folhor,

Mas de cels que fan sos comans.

Ai! seigner dieus, cui non platz

Mortz de negun peccador,

Ans per aucire la lor

Sofritz vos la vostra en patz,

Faitz lo lai viure ab los sans,

Pois sai no 'l volguetz laissar;

E deignatz l' en vos preiar,

Verges, que preiatz per mans

Vostre fill, per qu' el los socor,

Qu' esperans' an tuit li meillor

Els vostres cars precs merceians.

Seigner, meravillas grans

Er, car de vos puosc chantar

Ar quan miels degra plorar;

Pero tan plor en pessans,

Per que ill avinen trobador

Diran de vos mais de lauzor

Que ieu qu' en degra dir mil tans.

    Folquet de Marseille.

II. Mon chan fenisc ab dol et ab maltraire

II.

Mon chan fenisc ab dol et ab maltraire

Per tos temps mais, e 'l tenc per remazut,

Quar ma razon e mon gaug ai perdut

E 'l melhor rey que anc nasquet de maire;

Larc e gen parlan

E ben cavalguan,

De bonas faissos,

E d' umil semblan

Per far grans honors;

Tan tem que m destrenha

Lo dols que m' estenha,

Per qu' ieu vau parlan;

A dieu lo coman

Qu' el met' al latz sanh Joan.

Reys dels cortes e dels pros emperaire

Foratz, senher, si acsetz mais viscut,

Quar reys joves aviatz nom agut,

E de jovent eratz capdels e paire.

Ay! ausberc e bran,

E belh bocaran,

Elms e gonfanos,

E perpong e pan,

Et joys et amors

Non an qui 'ls mantenha,

Ni qui los retenha,

Qu' ab vos s' en iran

E lai passaran,

E tug ric fag benestan.

Gent aculhir e servir de bon aire,

E belh respos e ben siatz vengut,

E gran ostal paguat e gen tengut,

Dos e grazirs et estar ses tort faire,

Manjar ab mazan

De viul' e de chan,

Ab pros companhos

Ardit e prezan

Del mon los melhors,

Tot vol c' om o tenha,

Que ren non retenha

Al segle truan

Que 'l malastruc an,

Que m mostret tan belh semblan.

Senher, en vos non era res a faire,

Que tot lo mons vos avia elegut

Pel melhor rey que anc portes escut,

E 'l plus ardit e 'l melhor torneyaire;

Des lo temps Rotlan,

Ni de lai denan,

No fo hom tan pros

Ni tan guerreian,

Ni don sa lauzors

Tan pel mon s' empenha,

Qu' aissi lo reveinha,

Ni que l' an sercan,

Per tot aguaran,

D' Orien tro 'l sol colguan.

Senher, per vos mi vuelh de joy estraire,

E tug aquilh que us avian vegut

Devon estar per vos irat e mut,

E jamais joys la ira no ns esclaire;

Engles e Norman

Breton et Yrlan

Guiana et Guascos

Et Angiers prezan

E Maines e Tors,

Fransa tro Compenha

De plorar no s tenha;

E Flandres e Guan

Tro 'l port d' en Guinssan

Ploron e li Alaman.

Lorench e Braiman,

Quan torneyaran,

Auran dol, quan no us veyran.

Non pretz un bezan

Ni 'l colp d' un aglan

Lo mon ni selhs que y estan,

Per la mort pezan

Del bon rey prezan

On tug devem aver dan.

Bertrand de Born.

Complaintes Historiques. I. Quascus plor e' planh son dampnatge,

Complaintes Historiques.

I.

Quascus plor e' planh son dampnatge,

Sa malanansa e sa dolor,

Mas ieu las! n' ai en mon coratge

Tan gran ira e tan gran tristor

Que ja, mos jorns, planh ni plorat

Non aurai lo valen prezat,

Lo pros Vescomte, que mortz es,

De Bezers, l' ardit e 'l cortes,

Lo gai e 'l mielh adreg e 'l bon,

E 'l melhor cavallier del mon.

Mort l' an, et anc tan gran otratge

No vi hom, ni tan gran error

Mais far, ni tan gran estranhatge

De dieu et a nostre senhor,

Cum an fag li can renegat

Del fals linhatge de Pilat

Que l' an mort; e pus dieus mort pres

Per nos a salvar, semblans es

De lui, qu' es passatz al sieu pon

Per los sieus estorser laon.

Mil cavallier de gran linhatge

E mil dompnas de gran valor

Iran per la sua mort a ratge,

Mil borzes e mil servidor

Que totz foran gent heretat,

Si 'lh visques, e ric et honrat:

Ar es mortz, ai dieus! quals dans es!

Guardatz quals etz ni quo us es pres,

Ni selhs qui l' an mort qui ni don,

Qu' eras no ns acuelh ni ns respon.

A senhor tan fort deu salvatge

Esser, al gran et al menor,

Quan del sieu honrat senhoratge

Nos membrara e de l' honor

Que ns fetz et de la fezautat

Vas selhs qu' eron a mort jutjat:

Ar es mortz, ai dieus! quals dans es!

Caitieu, cum em tug a mal mes!

Vas qual part tenrem, ni ves on

Penrem port, tot lo cor m' en fon!

Ric cavallier, ric de linatge,

Ric per erguelh, ric per valor,

Ric per sen, ric per vassallatge,

Ric per dar e bon servidor,

Ric d' erguelh, ric d' umilitat,

Ric de sen e ric de foldat,

Belhs e bos, complitz de totz bes,

Anc no fo nulhs hom que us valgues;

Perdut avem en vos la fon

Don tug veniam jauzion.

Selh dieu prec que fetz trinitat

De se mezeis en deitat,

Qu' el cel, on lo maior gaugz es,

Meta l' arma, e non li pes,

Et a totz selhs qui pregatz son

De son ben soccor' et aon.

Guillaume, moine de Beziers.

https://www.persee.fr/doc/ccmed_0007-9731_1968_num_11_44_1461

https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Viscounts_of_B%C3%A9ziers


Index:

II, mon chan fenisc ab dol et ab maltraire

III, Si cum sel qu es tan grevatz

IV, Fortz chauza es, que tot lo maior dan

V, Cascus hom deu conoisser et entendre

VI, Ailas! per que viu lonjamen ni dura

VII, Era par ben que valors se desfai,

VIII, Anc non cugey que m pogues oblidar

IX, Belh senher dieus, quo pot esser sufritz

X, Planher vuelh En Blacatz en aquest leugier so,

XI, Molt mes greu d' En Sordel, quar l' es falhitz sos sens,

XII, Pus partit an lo cor En Sordel e 'N Bertrans

XIII, Ab marrimen et ab mala sabensa

XIV, Razos non es que hom deya chantar

XV, Ples de tristor, marritz e doloiros

XVI, Aissi quo 'l malanans,

XVII, Planhen, ploran ab desplazer

Complaintes Historiques. I. Quascus plor e' planh son dampnatge, Guillaume, moine de Beziers.

Complaintes Historiques.

I.

Quascus plor e' planh son dampnatge,

Sa malanansa e sa dolor,

Mas ieu las! n' ai en mon coratge

Tan gran ira e tan gran tristor

Que ja, mos jorns, planh ni plorat

Non aurai lo valen prezat,

Lo pros Vescomte, que mortz es,

De Bezers, l' ardit e 'l cortes,

Lo gai e 'l mielh adreg e 'l bon,

E 'l melhor cavallier del mon.

Mort l' an, et anc tan gran otratge

No vi hom, ni tan gran error

Mais far, ni tan gran estranhatge

De dieu et a nostre senhor,

Cum an fag li can renegat

Del fals linhatge de Pilat

Que l' an mort; e pus dieus mort pres

Per nos a salvar, semblans es

De lui, qu' es passatz al sieu pon

Per los sieus estorser laon.

Mil cavallier de gran linhatge

E mil dompnas de gran valor

Iran per la sua mort a ratge,

Mil borzes e mil servidor

Que totz foran gent heretat,

Si 'lh visques, e ric et honrat:

Ar es mortz, ai dieus! quals dans es!

Guardatz quals etz ni quo us es pres,

Ni selhs qui l' an mort qui ni don,

Qu' eras no ns acuelh ni ns respon.

A senhor tan fort deu salvatge

Esser, al gran et al menor,

Quan del sieu honrat senhoratge

Nos membrara e de l' honor

Que ns fetz et de la fezautat

Vas selhs qu' eron a mort jutjat:

Ar es mortz, ai dieus! quals dans es!

Caitieu, cum em tug a mal mes!

Vas qual part tenrem, ni ves on

Penrem port, tot lo cor m' en fon!

Ric cavallier, ric de linatge,

Ric per erguelh, ric per valor,

Ric per sen, ric per vassallatge,

Ric per dar e bon servidor,

Ric d' erguelh, ric d' umilitat,

Ric de sen e ric de foldat,

Belhs e bos, complitz de totz bes,

Anc no fo nulhs hom que us valgues;

Perdut avem en vos la fon

Don tug veniam jauzion.

Selh dieu prec que fetz trinitat

De se mezeis en deitat,

Qu' el cel, on lo maior gaugz es,

Meta l' arma, e non li pes,

Et a totz selhs qui pregatz son

De son ben soccor' et aon.

Guillaume, moine de Beziers.

https://www.persee.fr/doc/ccmed_0007-9731_1968_num_11_44_1461

https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Viscounts_of_B%C3%A9ziers


Index:

II, mon chan fenisc ab dol et ab maltraire

III, Si cum sel qu es tan grevatz

IV, Fortz chauza es, que tot lo maior dan

V, Cascus hom deu conoisser et entendre

VI, Ailas! per que viu lonjamen ni dura

VII, Era par ben que valors se desfai,

VIII, Anc non cugey que m pogues oblidar

IX, Belh senher dieus, quo pot esser sufritz

X, Planher vuelh En Blacatz en aquest leugier so,

XI, Molt mes greu d' En Sordel, quar l' es falhitz sos sens,

XII, Pus partit an lo cor En Sordel e 'N Bertrans

XIII, Ab marrimen et ab mala sabensa

XIV, Razos non es que hom deya chantar

XV, Ples de tristor, marritz e doloiros

XVI, Aissi quo 'l malanans,

XVII, Planhen, ploran ab desplazer